Toondoof achter de schermen van het Eurovisie Songfestival

Om de tweede plek op het Songfestival te vieren, zongen Yuval Raphael en haar team achteraf voor de camera’s ‘Am Yisrael Chai’. Ik vond het pijnlijk om te zien.

De NOS vertaalde braaf: ‘Het volk van Israël leeft’. Ik schaamde me plaatsvervangend voor die schaamteloze vreugde. Wat is dat toch met die Israëlische onverstoorbaarheid?

Deels bestond de aantrekkingskracht van het land voor mij altijd precies in die mentaliteit: onverstoorbaar je eigen ding doen, als een ijsbreker overal doorheen varen. Historisch gezien kon Israël het zich niet permitteren zich af te vragen wat de rest van de wereld vond van haar bestaan, wat een soort afgeslotenheid tot gevolg heeft gebracht.

Gewoon je eigen koers houden.

Misschien lijkt het op hoe joden zich door de geschiedenis heen hebben moeten verhouden tot de plekken waar ze woonden, omdat ze wisten dat ze altijd uit het niets gewantrouwd konden worden. Maar tot op zekere hoogte is het ook juist het omgekeerde: juist door de diaspora waren joden geneigd een kosmopolitische houding aan te nemen. Juist omdat ze nergens thuis waren, moesten ze overal leren zich te verhouden tot het geheel.

‘Am Yisrael Chai’ zingen, terwijl activisten het podium hebben proberen te beklimmen, terwijl landen bezwaar hebben gemaakt tegen je deelname, ervaar ik als het opsteken van een middelvinger. Niet alleen naar de protesteerders. Het voelde ook als een middelvinger naar mij en al die anderen in de joodse gemeenschap hier die met alle geduld proberen te verdedigen hoe Israëli’s geworden zijn zoals ze zijn.

Ik hoorde het aan alsof ze toondoof zijn.

En in zekere zin denk ik dat sommigen dat ook zijn: ze weten heus dat ze niet op dezelfde frequentie zitten als (het progressieve deel van) Europa, maar ze houden voet bij stuk dat het niet aan hen ligt. Dat ze alleen in zichzelf keren omdat de wereld om hen heen niet te vertrouwen is. Of, zoals de Israëlische delegatieleider zei: “De elite is tegen ons.”

Natuurlijk is het vanuit trauma moeilijk te onderscheiden wanneer iets echt onveilig is of het alleen onveilig lijkt. Wanneer iemand boos op je is omdat die altijd boos op je is, of wanneer iemand boos op je is omdat je iets verkeerds hebt gedaan.

Maar dit beeld gaf me vooral de indruk dat er geen gesprek meer is. Dat veel Israëli’s al heel lang niet meer openstaan voor de wereld om hen heen. De mentaliteit van onverstoorbaarheid, die ook zoveel beweging, creativiteit en inventiviteit in zich draagt, heeft zich ontwikkeld tot een bunker.

Dat is niet wat ik heb willen bewonderen, en bovenal niet mijn definitie van ‘Am Yisrael Chai’.