Aankomende sjabbat lezen we zowel de parasja Acharé-Mot alsook aansluitend parasjat Kedosjiem.
In de eerste parasja wordt uitgebreid ingegaan op de dienst van de hogepriester op Jom Kipoer. Een indrukwekkende en bijzondere ceremonie in de Tempel om vergiffenis voor de zonden van het Joodse volk te verkrijgen. Het is ook de enige dag in het jaar waarbij de hogepriester het heilige der heiligen betrad (afgezien van de klusjesman die af en toe herstelwerkzaamheden verrichtte).
Twee loten voor twee geitenbokken
Een bijzondere ceremonie komt aan bod waarbij de hogepriester twee geitenbokken ter hand neemt. We lezen hoe Aharon zijn eigen zondeoffer-stier brengt om verzoening te bewerkstelligen voor zichzelf, zijn gezin en medepriesters.
Pas daarna neemt hij twee geitenbokken ter hand en trekt loten op de twee bokken. Eén lot ‘voor de Eeuwige’ en één lot ‘voor Azazel’. Als eerste brengt Aharon de ‘voor de Eeuwige’ bestemde bok naar voren en bestemt hem als zondeoffer om later te offeren in de Tempel.
Vervolgens wordt de bok waarop het lot ‘voor Azazel’ is gevallen, symbolisch voor de Eeuwige geplaatst en om verzoening voor het volk te verkrijgen wordt deze bok als zondebok de woestijn ingezonden.
Rode draad
Volgens de traditie werd na het vallen van het lot meteen een rode draad aan een van de hoorns van de Azazel-bok bevestigd en een gedeelte om de nek van de bok die als zondeoffer in de Tempel wordt gebracht. Dit was uiterst praktisch omdat twee zeer op elkaar lijkende bokken werden uitgekozen. Op elkaar lijkend qua uiterlijk, hoogte en waarde.
De Azazel-bok werd vervolgens naar de woestijn verbannen en op wonderbaarlijke wijze veranderde de rode draad naar wit. Het was het verlossende teken dat de bijzondere ceremonie succesvol was verlopen en dat het volk vergiffenis werd geschonken. Nieuwe kansen met een schone lei, na gedane inkeer.
links het wegzenden van de zondebok, ets van William James Webb (1830-1904); rechts rabbijn rabbijn Samson Raphael Hirsch (Duitsland 1808-1888)
Azazel als vloek
Wat bedoelt de Tora met de voor Azazel bestemde bok?
Rasji (11e eeuw Frankrijk) geeft aan dat Azazel is samengesteld uit az=sterk en el=machtig, veel weerstandvermogen bezittend, hard. Azazel refereert volgens deze interpretatie aan een eindbestemming, een sterke berg met een steile rots.
De zondebok is na het vallen van het lot al spiritueel dood, symbolisch de zonden van het volk met zich meedragend, maar zal ook letterlijk van de rots vallen en het leven laten.
Andere verklaarders zoals Nachmanides zien in Azazel een demoon, een duistere negatieve kracht. Tot slot wordt Azazel soms ook letterlijk verklaard, de geit die is weggestuurd. (Ez=geit, azal=weggestuurd)
In hedendaags iwriet is azazel dan ook een vloek, ‘Loop naar de Azazel’ of in het kort ‘naar de Azazel’, verdoemenis!
Aan ons de keuze
Het bovenstaand ritueel wordt gezien als een chok, een wet die we rationeel met ons menselijk verstand niet kunnen bevatten, vergelijkbaar met de rode koe elders in de Tora. Hoe kan een bok de zondes van het Joodse volk met zich meenemen?
Een mooie verklaring van rabbijn S. R. Hirsch benadrukt het feit dat de twee zondebokken identiek aan elkaar waren. Ieder persoon heeft de keuze tussen het goede en het slechte en men kan niet neutraal aan de zijkant blijven. Door niet voor het goede te kiezen, verdoemen we onszelf als het ware naar de woestijn, naar spirituele leegte, naar de Azazel.
Na de verwoesting van de Tempels ontberen we bovenstaande ceremonie, maar het belangrijkste blijft bestaan: het doen van inkeer na verkeerde keuzes om weer het juiste pad te kiezen. Via gebed en introspectie aangespoord door de gemeenschap op Jom Kipoer om dit collectief te doen.
Daarvoor hoef je echter niet op Jom Kipoer te wachten. Aan ons als individu is immer de keuze.
Sjabbat sjalom
Geef als eerste een reactie