Oktober: dat is voor mij Mayor League Baseball. De afvalrace van de play-offs, culminerende in het walhalla van de World Series. Het is een periode van ongeveer drie weken met standaard te weinig slaap, om midden in de nacht de wedstrijden live te zien die duizenden kilometers verderop in de USA plaatsvinden. Vroeger bijna onbegonnen werk, tegenwoordig via de MLB-dot-com app een fluitje van een cent. In de World Series treffen de kampioenen van respectivelijk de National League en de American League elkaar om uit te maken wie zich de superkampioen mag noemen van de Amerikaanse Eredivisie Honkbal. De eerste die 4 uit 7 wedstrijden wint, wint de World Series.
Cubanen zoals wij
Mijn liefde voor Mayor League Baseball gaat terug naar mijn kinderjaren op Curaçao en mijn vader Roberto die me de spelregels leerde. Het volgen van het 162 wedstrijden tellende baseballseizoen dat van april tot en met september loopt, ging destijds via uitgebreide uitslagen in de krant. Of via live radioverslagen in het Spaans die ook op Curaçao te horen waren en waarnaar ik soms in de avonduren lag te luisteren via het ‘oortje’ van een kleine transistorradio.
En dan was daar het jaar 1965. Mijn vader verhaalde over de fantastische prestaties van twee jonge, donkere mannen, Zoilo Versalles en Tony Oliva, Cubanen zoals wij, die door de politieke situatie in Fidel Castro’s Cuba als bannelingen in het buitenland waren gestrand. Zij speelden in ‘Las Grandes Ligas’ voor de Minnesota Twins, die in de American League kampioen waren geworden. Zoilo Versalles was dat jaar verkozen tot Most Valuable Player (MVP) van de American League – de eerste keer dat een Latino honkballer die eer te beurt viel – en Tony Oliva was voor de tweede achtereenvolgende keer slagkampioen van de competitie geworden. Apetrots waren we! 1965 was voor mij de start van een eeuwigdurende liefde voor het spelletje, voor mijn held Tony Oliva en voor de baseballclub Minnesota Twins – tot op de dag van vandaag mijn cluppie!
Sandy Koufax
In de 1965 World Series troffen de Minnesota Twins de kampioen van de National League, de roemruchte Los Angeles Dodgers, onder leiding van ster-werper Sandy Koufax.
Sandy Koufax was als Sandford Braun in 1935 geboren in een Joods gezin in Brooklyn, New York. In datzelfde Brooklyn groeide hij seculier op in de toen nog half-joodse wijk Bensonhurst. Na de scheiding van zijn ouders en het tweede huwelijk van zijn moeder, nam hij op 10 jarige leeftijd de achternaam aan van zijn stiefvader: Koufax. In 1954 kreeg hij een contract van de baseball club Brooklyn Dodgers, die in 1958 naar Los Angeles verhuisde en als de Los Angeles Dodgers verder ging. Tot 1961 stelde Koufax’s werperscarriere bij de Dodgers niet veel voor, maar tussen 1961 en 1966 was hij de meest dominante pitcher (werper) van de Mayor Leagues, wat hem de bijnaam opleverde: The Left Arm of God.
Bij de start van de World Series 1965 had Koufax een fantastisch regulier seizoen achter de rug met onder meer 26 gewonnen wedstrijden en een perfect game. Het leverde hem (net als in 1963, en later in 1966) de Cy Young Award op voor de beste pitcher in baseball. Het lag aldus in de rede dat sterwerper Sandy Koufax de starter zou zijn van de eerste wedstrijd van de World Series tegen de Minnesota Twins die zou plaatsvinden op 1 oktober 1965 in Minnesota – maar het liep anders. Sandy Koufax verkondigde een week voor die belangrijke eerste wedstrijd dat hij op die dag, op 1 oktober 1965, niet zou spelen omdat het dan ook Jom Kippoer was, de belangrijkste Joodse feestdag van het jaar. Hij zou, gelet op de regels van zijn geloof, op die dag niet werken.
In de niet-Joodse wereld baarde Koufax’s besluit enig opzien, maar werd door Los Angeles Dodgers manager Walt Alston en zijn teamgenoten zonder morren ontvangen en pragmatisch opgelost: Koufax werd als startende pitcher ingeroosterd voor Game 2 – die hij vervolgens verloor. In het verdere verloop van de World Series 1965 zou Sandy Koufax echter een doorslaggevende rol spelen, door zowel game 5 als de cruciale game 7 op overtuigende wijze van de Minnesota Twins te winnen. Daarmee werden de Los Angeles Dodgers kampioen van de World Series 1965.
Er is sindsdien veel gespeculeerd over de vraag wat Koufax tot zijn Jom Kippoerbesluit bracht. Immers, hij was een seculiere en geen vrome, traditionele Jood van wie men niet anders zou verwachten. Zelf zei hij dat hij nog nooit op Jom Kippoer had gewerkt, maar dat bleek niet helemaal te kloppen. Op andere momenten in zijn eerdere carrière had hij wel op Joodse feestdagen gewerkt.
Grote sportster
We moeten in ogenschouw nemen, zegt Josh Rosengren in een artikel dat in 2015 verscheen in het Amerikaanse blad Sport Illustrated, dat de Sandy Koufax van 1965 een andere was dan die van de eerste jaren van zijn carrière. Hij was nu een hele grote sportster, een Amerikaanse held en role model voor zijn miljoenen fans – waaronder vele Joden. Voor de Joden was hij een bron van trots: iemand die liet zien dat je en Joods, en sterk, dominant en succesvol kon zijn in een Amerika die toen (1965) – twintig jaar na de Holocaust en midden in de Civil Rights Movement – bol stond van antisemitisme en haat en minachting voor andere minderheden. Wél spelen op Jom Kippoer zou als een vuistslag in het gezicht zijn van al die Joden die tegen hem opkeken en het tegelijkertijd als Jood moeilijk hadden in Amerika – daarvan was Sandy Koufax zich heel goed bewust en dat wilde hij zijn mede-Joden niet aandoen.
Onbekend is of Koufax zich eveneens bewust was van de enorme impact die zijn Jom Kippoer beslissing zou hebben op het zelfbewustzijn van de de Amerikaanse joden. Om die impact te begrijpen stelt Bradford Pilcher zo’n 40 jaren later, moeten we tot ons laten doordringen wat sport, en in het bijzonder baseball, betekent in de Amerikaanse cultuur. Sport, zo zegt Pilcher, is de enige echte Amerikaanse religie, eentje waarin iedereen welkom is om te participeren. En baseball is de meest Amerikaanse van alle sporten. Sport is een democratische, egaliserende kracht waarin maatschappelijke outcasts zoals immigranten en minderheden hun sporen kunnen verdienen. Voor hen – zie bijvoorbeeld de hierboven genoemde Spaanssprekende Cubaanse ster-honkballers Zoilo Versalles en Tony Oliva – maar ook voor Joodse sporters als Sandy Koufax was en is een succesvolle sportbeoefening de ticket tot gelijkwaardigheid en acceptatie binnen de Amerikaanse cultuur, zonder de eigen culturele eigenheid te moeten afleggen.
ontstaan Amerikaans Jodendom
Binnen deze context bezien was Koufax’s beslissing om Jom Kippoer te laten prevaleren boven zijn sportieve verplichtingen, voor zowel Bradford Pilcher als Josh Rosengren een daad van verbinding die de seculiere Joden met de religieuze verbond, en waarmee a new cultural identity voor American Jews werd geschapen. Tegelijkertijd ontstond er ook meer verbondenheid met de Amerikaanse samenleving, want de pragmatische reactie op Koufax’s besluit door de niet-Joodse Amerikaanse omgeving duidde op respect voor en acceptatie van een Jood die zich beroept op zijn geloofsovertuigingen. En dus plotsklaps bleek er, zo beseften vele Amerikaanse Joden, iets te zijn als een ‘Amerikaans Jodendom’, waarin er tegelijk plaats was voor de Joodse en de Amerikaanse componenten van hun leven in Amerika.
Sandy Koufax’s besluit om Jom Kippoer te laten prevaleren boven de World Series, was dus achteraf bezien, het begin van een bredere transformatie, die leidde tot een nieuw multicultureel identiteitsbesef bij de Amerikaanse Joden en een grotere acceptatie van Joden binnen de Amerikaanse samenleving.
Tot slot: de vraag waar Sandy Koufax de dag van Jom Kippoer 1965 precies doorbracht is tot de dag van vandaag een onbeantwoord mysterie.
Bronnen
- Myth and Fact part of legacy from Sandy Koufax’s Yom Kippur choice, Josh Rosengren, September 23, 2015, in Sport Illustrated
- Jews and Baseball – Why we idolize Jewish baseball players, Brad Pilcher
Geef als eerste een reactie