De visionaire kunstenaar Amos van Gelder nam een zeer gedurfde beslissing toen hij de ‘slechteriken’ integreerde in zijn recente grote tentoonstelling: Between You and Me – Memory Boxes.
Hij was open en eerlijk tegenover ons – cameraman-regisseur Michael Ballak en mij, Erga Netz, producent-regisseur-editor – terwijl we zijn creatieve proces volgden voor de één uur durende documentaire: If It Was Me.
We willen het onmenselijke niet humaniseren. In het algemeen hebben we liever een duidelijke scheidslijn tussen goed en kwaad. Dat maakt het leven eenvoudiger. Maar als we machteloos om ons heen kijken, zien we dat het leven niet zo eenvoudig is.
Aangrijpend
Dat is een van de redenen waarom zowel de tentoonstelling van het beeldende werk van Amos van Gelder over de Holocaustherinneringen van zijn familie in het Nationaal Holocaustmuseum in Amsterdam als deze documentaire zo aangrijpend zijn.
De documentaire If It Was Me verweeft het persoonlijke verhaal van kunstenaar Amos van Gelder met het verhaal van het pas opgerichte Nationaal Holocaustmuseum (NHM), verteld door Emile Schrijver, directeur van het Joods Cultureel Kwartier, en Annemiek Gringold, hoofdconservator van het NHM.
We volgen het proces van onthulling van de pijnlijke, verborgen familiegeschiedenis van de familie Van Gelder. Samen met zijn zus, juwelenontwerpster Noomi van Gelder, wist Amos zijn moeder ertoe te bewegen haar herinneringen en gevoelens te delen – wat zowel hen als haarzelf hielp in het verwerkingsproces.
Jarenlang bevriend
Michael en ik zijn al vele jaren bevriend met Amos. Die vriendschap stelde ons in staat hem te volgen tijdens bijzondere momenten: tijdens zijn werk op de bloemenmarkt en op zijn vaste wandelingen door het Vondelpark, waar hij mijmerde over de wendingen die zijn kunstenaarscarrière had genomen.
We waren getuigen van het ontstaan van de portretten in zijn atelier – de samen de tentoonstelling Between You And Me vormen – en vergezelden hem bij bezoeken aan zijn moeder waar zij spraken over de oorlogsherinneringen.
Het maken van de documentaire nam een groot deel van de afgelopen twee jaar in beslag. Omdat Michael over alle benodigde apparatuur en de kennis beschikt om te filmen en ik alles in huis heb om te monteren, slaagden we erin om met vrij bescheiden middelen een rijke documentaire te maken.
De soms ontroerende documentaire probeert antwoorden te vinden op de grote, essentiële vraag: If It Was Me ofwel: wat zou ik hebben gedaan…
We horen een paar antwoorden, maar het blijft een vraag die ieder van ons zich kan stellen, terwijl we vandaag de pijnlijke absurditeit van het leven onder ogen zien.
Wat bijzonder is het feit dat Amos zelf de documentaire pas voor het eerst gaat zien tijdens de première.
De documentaire If It Was Me gaat in première in het Nationaal Holocaustmuseum op donderdag 23 oktober om 14:00 uur, gevolgd door een Q&A met de makers en de kunstenaar.
De volgende vertoning – eveneens met Q&A – vindt plaats bij LJG Amsterdam, op zondag 2 november om 15:00 uur.
De tentoonstelling in het Nationaal Holocaustmuseum Between You And Me, samengesteld door Birgitta van Blitterswijk en met muziek Amit Gur, is nog te zien tot 26 oktober 2025.
cover: beeld uit de tentoonstelling van Amos van Gelder, foto Bloom
Geef als eerste een reactie