Staan jodendom en islam haaks op elkaar als een soort erfvijanden? Of is het altijd pais en vree geweest?
“Tussen deze twee uitersten staat de geschiedenis”, zo zegt Bart Wallet in deze podcast. Wallet is de kenner in Nederland van de joodse geschiedenis. Kennis van het jodendom in context. Want in deze podcast blijkt dat hij ook veel weet over de islam.
Bij de opkomst islam komt een nieuwe scheidslijn in het Midden-Oosten: ben je moslim of niet. De islam presneteerde zich met de komst van profeet Mohammed (Mekka, 570- Medina, 632 gebruikelijke jaartelling )als de verbeterde versie van het jodendom en het christendom.
Rond het jaar 1000 is de islam uitgegroeid tot een groot rijk en heeft het veel invloed, ook op het jodendom. Want zo’n negentig procent van de joden woont in het Midden-Oosten. Zo beïnvloed het Shariarecht op velerlei wijzen de Halacha. Logisch, zegt Wallet: “Als mensen samenleven, dan ondervinden ze invloed van elkaar. Zo van dat kan bij ons ook goed werken”.
Combinatie geloof en etniciteit
Een groot verschil blijft: het jodendom is altijd een combinatie van geloof en etniciteit. Islam en christendom niet: zij staan los van etniciteit en willen zoveel mogelijk mensen betrekken bij hun geloof. Dat is wezenlijk anders in het jodendom. Als je joods wilt worden dan kan dat, dan word je opgenomen in ‘het volk van Abraham’. Daarom, legt Wallet uit, kies je een voornaam en krijg je als ‘familienaam’ ben-Abraham: (zoon van) Abraham.
Toch komt deze relatieve geslotenheid ook beperkend over. “Wat vaak schuurt als ik lesgeef op scholen over het jodendom”, zo zegt Van Weezel, “is dat ons wordt verweten ‘het uitverkoren volk’ te zijn. Dan vinden ze ons arrogant.” Terwijl je helemaal niet-joods hoeft te zijn om een goed mens te zijn, zo reageert Van Weezel als ze dit verwijt hoort.
Inherent antisemitisme?
“Ik worstel met het idee dat de islam ‘inherent antisemitisch’ is”, opent Natascha van Weezel het gespreksdeel over het heden. “Ik ben altijd solidair met andere minderheden, maar ben wel sinds 7 oktober wat islamitische vrienden verloren.” Wallet vraagt om uitleg. “Ik sta achter de Palestijnen maar ook achter Israël.” En: “Ik vind het belangrijk om afstand te nemen van Hamas, en dat hoor ik niet altijd in de dialooggroepen waar ik aan deelneem”.
“Nu merk ik zo’n heftigheid die ik niet eerder heb gemerkt. Zo hoorde ik f*ck de talmoed en zag vlaggen met een hakenkruis met een davidster vermengt. En bij een pro-Israël bijeenkomst hoorde ik dat ‘Palestijnen bestaan niet, de letter p komt niet eens voor in het Arabisch’. Dan wordt het bestaan van Palestijnen ontkent.”
Palestina is onderdeel geworden van de identiteit van moslims wereldwijd, legt Wallet uit. Het wordt gezien als een Westers project: ‘zij hebben hun probleem (het ‘joodse vraagstuk’) geëxporteerd naar het Midden-Oosten’.
Na de oprichting van Israël is het verhard. Joden werden in de Arabische wereld gezien als ‘agenten van het westen’ en dat in een periode van dekolonisatie. De bovenlaag van de joodse gemeenschappen zoals in Algerije en Marokko gaan met de onafhankelijkheid met de Fransen mee naar Frankrijk. De lager opgeleiden, die geen Frans spraken, gingen vaak naar Israël.
Laat alle kanten zien
“Er zijn heel inspirerende voorbeelden van samenwerking in het verleden”, zo merkt Wallet op als Van Weezel bijna smeekt om voorbeelden. “Denk aan Bagdad en tijdens de bloeiperiode van dat grote islamitische rijk. Ook El Andalus, waar op veel gebieden goed werd samengewerkt.” Daarnaast waren er zeker ook pogroms en uitsluitingen. “Dus”, raadt Wallet aan: “Wees eerlijk, misbruik het verleden niet, laat alle kanten zien.”
Zie alle afleveringen van de podcast van Wallet en Van Weezel op het EO-platform.
Wallet is n.m.m. altijd gedragen, begrijpelijk en genuanceerd. Van Weezel heeft altijd bijna iets hysterisch. Oke, ik ben Joods maar niet van harte en neem mij dat niet ook kwalijk. Vind islam vooral ook geweldig,ben links en anti-Netanhayu. Dus heb me lief.