In het Van Eesterenmuseum in Amsterdam vond onlangs de presentatie plaats van Lex Horn, beeldend kunstenaar in de wederopbouw geschreven door zijn dochter Linda Horn.
Het boek gaat over het hele oeuvre Lex Horn (1916-1968). Hij liet een veelzijdig oeuvre na met name van grote beeldende werken in de openbare ruimte.
Horn groeide op in Zutphen waar zijn joodse ouders een hoedenzaak runden. Van jongs af aan tekende Lex altijd. De ook in Zutphen wonende tekenaar Jo Spier* herkende het tekentalent van de jonge Lex en raadde hem aan een opleiding te gaan volgen aan de Amsterdamse Rijksacademie voor Beeldende Kunst.
Daar kreeg Horn vanaf 1938 les van de uit Duitsland voor het nazibewind gevluchte kunstenaar Heinrich Campendonk (1889-1957), die zich had aangesloten bij de befaamde kunstenaarsgroep Der Blaue Reiter.
Deze expressionistische kunststroming ontstond rond Franz Marc en Wassily Kandinsky en behoorde in Duitsland tot de avant-garde. Na de machtsovername van Hitler in 1933 werden dit soort kunstwerken als Entartete Kunst bestempeld en verboden.
*Museum Zutphen heeft een grote collectie tekeningen van Jo Spier
Monumentale Kunst
Campendonk belandde in Amsterdam en werd benoemd tot hoogleraar Monumentale en Versierende Schilderkunst. Hier introduceerde hij het begrip ‘monumentale kunst’. Deze kunst zou een boodschap moeten uitdragen en niet slechts een decoratieve uiting zijn.
In Amsterdam kwam Horn in een artistiek milieu terecht en dankzij Campendonk maakte hij kennis met vernieuwende vormen en idealen. In de Tweede Wereldoorlog moest Horn onderduiken en kon hij niet doorgaan met het maken van kunst.
Om zich te herpakken verbleef hij na de oorlog twee jaar in de omgeving van het Zuid-Franse dorpje Collioure. Hier verbleven door de jaren heen vele kunstenaars zoals George Braque, Charles Rennie Mackintosh en Henri Matisse om te ontspannen en inspiratie op te doen. Toen Horn in 1948 terugkwam in Nederland kwam hier de wederopbouw op gang.
Westelijke Tuinsteden
In de grootschalige moderne Westelijke Tuinsteden waar nu het Van Eesterenmuseum staat, ontplooide zich een wijk op basis van de nieuwe formule ‘licht, lucht en ruimte en scheiding van functies’.
Strokenbouw, groen tussen de woonblokken en alle voorzieningen bij elkaar. Architecten van het Nieuwe Bouwen werkten naast Van Eesteren vol optimisme aan een nieuwe beeldtaal. Zij vonden het interessant om met Lex Horn te werken.
De bouwwerken met kunsttoepassingen kwamen tot stand in de optimistische sfeer van de wederopbouw. Door de grote schaal van de gebouwen was de uitdaging om muurvullende werken te maken die geïntegreerd werden in de gebouwen. Horn realiseerde metersgrote reliëfs, wandtapijten en muurschilderingen die goed bij deze toen moderne stijl passen. Vanuit de overheid kwamen er subsidieregelingen voor deze kunsttoepassingen. Horn vond het belangrijk dat iedereen kunst kon beleven, zonder een museum te bezoeken.
Geest van de Februaristaking
Horn heeft op meerdere plekken in ons land opdrachten uitgevoerd. Muurvullende kunstwerken gingen vaak met de sloop van panden verloren. Gelukkig komt er meer waardering voor de naoorlogse bouwwerken. Onlangs zijn er grote werken van Horn uit het gesloopte Swammerdam Instituut in Amsterdam-West succesvol herplaatst in de nieuwe ondergrondse fietsenstalling van het Centraal Station.
Op dit moment bevindt zich een belangrijk kunstwerk van Horn in de remise van het GVB nabij het Van Eesterenmuseum.
Lex Horn beschreef hoe deze muurschildering geïnspireerd was op ‘de geest waaruit de Februaristaking ontstond’.
Zelf stond hij die dag (25 februari 1941) op het Damrak:
‘Dwars door het beeld van de joden razzia net tevoren, zag ik drommen mensen langs de straat gaan: winkelmeisjes, arbeiders van de werven in Noord met hun stukkenzakkie… De rolluiken van de Bijenkorf gingen ratelend neer. Twee overvalwagens met Grünen reden de Damstraat in, schijnbaar nietig en onmachtig. Ik dacht: dit te zien, (te) voelen, wat ik nu voel…’
Horn benoemt dat men na die staking niet de mislukking voelde want niemand verwachtte dat die staking een wonder zou brengen ‘maar het wonder (om onder deze omstandigheden te staken) was geschied, het was gezien en beleefd….’
Linda Horn: Lex Horn, beeldend kunstenaar in de wederopbouw
ISBN: 9 789059 973862
300 pagina’s; rijk geïllustreerd; 34,50
cover: Het Ziekenhuisbezoek, sgraffito van Lex Horn, nu te zien in het UMC
Geef als eerste een reactie