Simcha – Vreugde als Levenshouding

In Parasjat Re’eh worden we geconfronteerd met de grote keuzes van het leven: zegen of vloek, gehoorzaamheid of afdwaling.

De parasja behandelt onder andere de regels over koosjere en niet-koosjere dieren, de bestrijding van afgoderij en de centrale rol van de plaats die G-d zal uitkiezen om Zijn Naam te laten rusten – uiteindelijk Jeruzalem.

Maar wie goed oplet, ontdekt iets opvallends: het woord simcha (vreugde) komt in deze parasja maar liefst zeven keer voor! Dat is bijzonder als je bedenkt dat in elk van de eerdere boeken van de Tora het woord slechts één keer voorkomt. In het hele boek Dewariem komt het twaalf keer voor — waarvan dus zeven keer in Parasjat Re’eh.

Waarom zoveel nadruk op vreugde?

De Tora is geen oud boek vol koude wetten en regels, maar een immer actuele gids voor een betekenisvol en vreugdevol leven. G-d wil niet dat we Hem dienen met zwaarte of tegenzin, maar met een hart vol blijdschap. In Dewariem hoofdstukken 12 en 16 worden we herhaaldelijk opgeroepen ons te verheugen:

• Bij het brengen van offers in de Tempel;
• Tijdens de drie voetfeesten, ook sjalosj regaliem (de drie pelgrimfeesten) genoemd, waar men te voet naartoe ging: Pesach, Sjawoe’ot, Soekot);
• Samen met onze gezinnen, levieten en allen die deel uitmaken van de gemeenschap.
  

Simcha als geestelijke opdracht

Een van de krachtigste uitspraken van de Tora staat in Dewariem 28:47:

“…omdat je de Eeuwige, je G-d, niet hebt gediend met vreugde en een goed hart…”

De boodschap is duidelijk: vreugde is geen bijzaak, maar het hart van Awodat Hasjem (de dienst aan G-d).

De Italiaanse commentator Rabbi Ovadia Seforno (1475–1550) benadrukt dat vreugde een essentieel onderdeel is van ware dienstbaarheid aan G-d. Het gebod om zich te verheugen samen met levieten, vreemdelingen, wezen en weduwen toont hoe vreugde gedeeld moet worden.

Volgens Seforno is het geen oppervlakkig plezier, maar een vreugde die voortkomt uit bewustwording, morele juistheid en innerlijke verbondenheid met G-d.

Zeven keer simcha – een volledige vreugde

Het getal zeven symboliseert in de Tora volledigheid en heiligheid:

• Zeven dagen van de schepping;
• Zeven weken tot Sjawoe’ot;
• Zeven dagen van Pesach/Soekot;
• Zeven sjofarblazingen rond Jericho;
• Zeven dagen van Sjewa berachot, de feestelijke zegeningen die worden uitgesproken tijdens de week na een Joods huwelijk, beginnend onder de choppe (choepa).
  

Ook dat is geen toeval: juist het huwelijk — de meest vreugdevolle gebeurtenis in het leven — krijgt een volledige week van feest, gastvrijheid en simcha. Het weerspiegelt hoe vreugde volgens de Tora niet vluchtig is, maar ingebed in relaties, gemeenschap en heiligheid.

Zo ook hier: zeven keer simcha in Parasjat Re’eh wijst op het idee dat ware vreugde alle aspecten van het leven doordringt: thuis, in de gemeenschap, op feestdagen en in onze tefillot (gebeden).

Simcha als gedeelde opdracht

De Kli Yakar (Rabbi Sjlomo Ephraim Luntschitz, 1550–1619) merkt in zijn commentaar op Dewariem 16:14 op dat deze herhaling geen toeval is. De Tora wil hiermee duidelijk maken dat vreugde geen individueel bezit is, maar een gedeelde opdracht — met familie, met de minderbedeelden, met iedereen om ons heen. Vreugde is dus niet alleen een gevoel, maar een vorm van spirituele solidariteit.

Ook Rav Jonathan Sacks z”l benadrukt dat de Tora vreugde verbindt met het leven in het Land Israël. Volgens hem leert de Tora ons dat G-d van ons verlangt om in dat land een samenleving te bouwen waarin vreugde, dankbaarheid en verbondenheid met het goddelijke centraal staan.
Simcha is geen luxe, maar een spirituele plicht.

Israël vandaag – levend bewijs van simcha

Wat Rav Sacks schreef krijgt verrassend veel steun vanuit moderne gegevens.
Volgens de recentste World Happiness Index (2024) staat Israël op de achtste plaats wereldwijd qua algemeen levensgeluk. En nog opvallender: onder jongeren tot dertig jaar staat Israël zelfs op de tweede plaats wereldwijd.

uit het World Hapinness Report 2024

Hoe is dat mogelijk in een land dat continu te maken heeft met geopolitieke dreiging, onzekerheid en oorlog? Juist hierin ligt de kracht van het Joodse wereldbeeld: vreugde is niet afhankelijk van omstandigheden, maar van zingeving, gemeenschap en vertrouwen.

Israël laat vandaag de dag zien dat wat Parasjat Re’eh ons leert nog altijd relevant is: vreugde is een bewuste keuze en een geestelijke krachtbron, geworteld in geloof, familie, waarden en het leven in de Joodse traditie en verbondenheid met Hasjem.

Sjabbat sjalom!

cover: uit de documentaire The Happy Movie