Twee weken geleden verwees ik in mijn Parasja bijdrage naar het recent gepubliceerde boek van Stichting LeV getiteld ‘Lieflijk op de tong. Stemmen bij de Tora’.
Dit boek behandelt de 54 sidrot op een diepgaande manier aan de hand van bronnen uit diverse hoeken. De auteurs zijn Dodo van Uden, Henk Scholder en Niek de Wilde. Deze laatste twee ken ik persoonlijk, aangezien zij – alweer tien jaar geleden – paranimf waren bij de proefschriftverdediging van Leo, mijn vader. Bij het overhandigen van het boek werd verteld dat meerdere bijdragen in gesprekken met mijn vader zijn besproken.
Het blijft voor mij bijzonder dat zijn gedachtegoed kennelijk ook doorsijpelt in nieuw verschijnende publicaties. Eervol dus om dit boek voor De Vrijdagavond te kunnen bespreken.
Laagdrempelige verdieping
Het betreft echt een lernboek: in kernachtige beschouwingen van een paar pagina’s, wordt ingezoomd op een bepaald aspect, een specifiek thema of een bepaalde scène binnen de parasja van de week. Hierdoor kan men zich op een relatief laagdrempelige manier verdiepen in de parasja. Let wel: het betreft geen samenvatting of globale weergave van de sidra. Enige achtergrondkennis over het verhaal en de context is dus wel van belang.
Bij elke bijdrage wordt eerst gewezen op een aantal psoekiem (versen) uit de parasja die relevant zijn voor het onderwerp dat wordt behandeld. Vervolgens volgt een uiteenzetting van diverse bronnen die hierop ingaan, waarna de week ‘wordt afgesloten’ met een vraag of gedachteoefening. Veelal betreft dit reflectie over de vraag hoe een bepaald thema (praktisch) doorwerkt in ons dagelijks leven, de verhouding tot andere verhalen uit de Tenach, of de relatie tot de actualiteit.
Met betrekking tot het weerzien van Jakov en Esav in parasjat Wajisjlach wordt bijvoorbeeld de volgende vraag gesteld: “Heeft dit verhaal (…) ook (nog) betekenis voor de hedendaagse ontmoeting tussen Jodendom en christendom?” (p. 35).
Verbanden en interpretaties
Het bestuderen van intertekstuele verbanden is een van mijn favoriete methodes bij het analyseren van teksten uit de Tenach.
Deze methodiek komt ook in verscheidene bijdragen aan bod. Doordat verbanden worden gelegd tussen bepaalde karakters (parallellen tussen het verhaal over Avraham versus Jitschak in de sidra van Toledot, p. 26), bepaalde situaties (bijvoorbeeld de aantallen die worden genoemd in parasjat Bechoekotai, versus het pleidooi van Avraham tegen de vernietiging van Sodom in Genesis 18:23, p. 107), of tussen bepaalde woorden (de relatie tussen nefesj (ziel) en nifasj (op adem komen) bij de sidra van Ki Tisa, (p. 73).
Daarnaast wordt op meerdere plaatsen de interpretatie van bepaalde woorden onderzocht, zoals de uitleg van de Hebreeuwse woorden voor ‘gratis’ in de parasja Beha’alotecha (p. 114), evenals het Hebreeuwse woord voor ‘ijveraar’ in de sidra van Pinchas (p. 129).
Hiertoe wordt een verscheidenheid aan bronnen aangehaald. Zo wordt er frequent naar oude en klassieke bronnen verwezen (Rasji, Sforno, verscheidene Midrasjiem en uiteraard stukken uit de Talmoed). Maar ook werken van recentere auteurs zoals Martin Buber, Abraham Joshua Heschel, Nechama Leibowitz en Abel Herzberg passeren de revue.
In het boek ligt de nadruk voornamelijk op joodse teksten, hoewel een enkele keer ook het Nieuwe Testament wordt aangehaald, bijvoorbeeld in het kader van het gebod van naastenliefde (p. 96).
Lern-stijl
Het boek heb ik met interesse gelezen. Zoals vaker met dergelijke bundels, varieert het per individu (en per onderwerp) welke bijdrage iemand in meerdere of mindere mate raakt. Hoewel sommige interpretaties en doctrines de lezer misschien bekend zijn, heb ik zeker heel wat nieuwe informatie tot me genomen en vernieuwende inzichten gekregen tijdens het bestuderen.
Het bondige, wekelijkse format doet trouwens denken aan het boek In de marge van de Parsje van mijn vader dat jaren geleden uitkwam, hoewel dat een meer verhalende, columnachtige stijl bevat, in tegenstelling tot de actievere ‘lern-stijl’ van dit boek. Telkens wanneer ik een bijdrage moet schrijven voor De Vrijdagavond over de parasja, bestudeer ik ter voorbereiding eerst wat mijn vader in voornoemd boek schreef over de sidra. Voortaan zal ik ook inspiratie kunnen putten uit dit nieuw verschenen boek.
Studie bevorderen
Tot slot nog even wat achtergrond over Stichting LeV, die dit boek heeft gepubliceerd. Deze stichting bestaat al ruim twintig jaar en heeft naar eigen zeggen als doel om de studie van bijbel en Joodse traditie te bevorderen, onder meer door het ontwikkelen van studiemateriaal.
Overigens wordt op de buitenkant van het boek aangegeven dat dit Deel 1 is van een serie ‘Lezen met LeV’. Er blijken meer publicaties aan te komen, en dat is maar goed ook. Juist in dit soort tijden waar de ruimte voor dialoog op sommige vlakken lijkt te krimpen, is het extra waardevol wanneer het lukt om in ieder geval op het gebied van kennisdeling mensen samen te brengen.
Gemeenschappelijke thema’s
Bestudering van de primaire bronnen biedt daar ruimte voor aangezien de focus zich kan richten op gemeenschappelijke thema’s. Hopelijk blijven dit soort initiatieven dan ook van de grond komen. Niet alleen omdat samen lernen een essentiële component van religie is. Maar ook omdat als we in gesprek blijven we bredere verbinding kunnen vinden.
cover: illustratie Sefira Lightstone, Courtesy Chabad
Geef als eerste een reactie