In mijn boek Hoe de Liefde vergleed bespreek ik wat er gebeurt met mensen als ze door geweld worden omringd.
Dat was mijn eerste opwelling om te gaan schrijven. Maar toen ik de dagboeken begon te lezen van mijn ouders vond ik die zo boeiend dat hun verhalen en overpeinzingen mijn uitgangspunt werden.
Mijn ouders Jules en Alice bleken heel avontuurlijk die gedwongen door omstandigheden en de tijdgeest zich in een heel andere richting, een andere toekomst, ontwikkelen.
Acteertalent en seksleven
Er lopen drie rode draden door het boek. De eerste is seksualiteit. Mijn moeder heeft, hoewel dat in die tijd ongebruikelijk was, geklaagd over haar onbevredigend seksleven met haar man. Ze wilde hem tot een betere minnaar maken, maar dat lukte niet. Het vrouwenleven is één rode draad in het boek. De tweede is de vervolging van de joden in Duitsland, het ontslag van Jules bij de bank en zijn problemen om de oorlog te overleven en hoe zijn vrouw hem op spectaculaire wijze hielp te overleven.
Haar acteertalent kwam haar daarbij van pas. De derde rode draad gaat over de machtsbalans die ontwricht is na de oorlog tussen Alice en Jules. Het gaat over twee mensen die van elkaar houden, maar die verslagen zijn door de ongelijke verhouding na de strijd tegen de geschiedenis die pas na de dood wordt geheeld: Hoe de liefde vergleed.
Jeugd in Aken, Brussel en Breslau
Mijn vader schrijft in 1941 over zijn jonge jaren in Aken, Duitsland, zijn ambitie om muziek te studeren met als doel componist en dirigent te worden. Maar door omstandigheden, de fabriek van zijn vader die in vlammen opgaat en de armoede die daardoor ontstaat, moet Jules het zoeken in een profijtelijker beroep. Door toeval komt hij in het bankwezen terecht.
Mijn moeder beschreef haar leven in een uitgebreide terugblik toen ze eenzaam in een groot huis in Amsterdam-Zuid leefde. Bij haar grootmoeder Irma in België waar ze als kind woonde, werd ze Frans opgevoed, een taal die zij haar hele leven sprak. Ze woonde in Brussel omdat haar gescheiden moeder in Parijs het vak van kostuumontwerpster leert. Het noodlot wilde dat, juist toen de Duitsers België binnen trokken, haar moeder terugkwam uit Parijs en haar dochter kwam halen om naar Breslau in Duitsland te verhuizen. Daar had Irma, haar moeder, een riante baan als modehuisdirectrice gevonden.
Nog pijnlijker dan die verhuizing was het feit dat de veertienjarige Alice werd uitgekozen om gedichten voor te dragen op troostavonden voor gewonde Duitse soldaten, terwijl ze als Belgische eigenlijk Duitsers haatte want die hadden haar land bezet.
Bankdirecteur in Stettin
Jules klimt hoger op, wordt rijk en maakt het uiteindelijk tot bankdirecteur in Stettin. In Duitsland. Alice ontdekt haar talent en gaat naar een theaterschool waar ze opgeleid wordt tot actrice. Zij speelt in een berucht toneelstuk in Stettin en wordt bewonderd door de bankdirecteur. De actrice ontmoet de directeur en ja, het sprookje wordt werkelijkheid.
Maar Hitler is er ook nog. Van Jules, inmiddels directeur van de Dresdner Bank in Hannover, wordt duidelijk dat, hoewel hij zich niet Jood voelde, hij toch behoort tot het gehate volk. Wegwezen dus voor het gezin met dan twee kinderen, naar Nederland.
Amsterdam, dan de draaischijf van onder meer Duits geld, wordt hun toevluchtsoord. Tot enige tijd later ook Nederland wordt bezet. In die zeer angstige jaren heeft Alice viermaal haar geliefde man weten te redden. Maar als de oorlog voorbij is kan geen van beiden de vreselijke tijd vergeten en ontstaat er een kloof.
Zwijgzame jaren vijftig
Voornamelijk omdat het te moeilijk is de gevoelens uit te spreken. Het zijn de jaren vijftig, we zijn nog niet zo spraakzaam. Er zijn drie kinderen die gevoed en opgevoed moeten worden. Als Duitsers worden ze niet makkelijk opgenomen in de naar binnen gekeerde Hollandse maatschappij.
Kiki Amsberg
Hoe de Liefde Vergleed,
Uitgeverij Verloren, 2025
De schrijfster zal donderdagavond 12 juni in gesprek gaan over Hoe de Liefde Vergleed in de Liberaal Joodse Gemeente, Amsterdam.
cover: Stadtmuseum Aken
Geef als eerste een reactie