Het jaar zit erop en we mogen weer opnieuw beginnen. Het echte begin was, volgens de parasja van deze week, niet de schepping, maar tohoe wa-wohoe, in de Tanach vertaald als ‘woest en doods’. Dasberg vertaalt het als ‘woest en vormloos’. Als kind probeerde ik me voor te stellen wat er was voorafgaand aan de schepping. Ik deed dat vol overgave en zag dan soms een soort vurig beeld waarvan ik een beetje duizelig werd, waarop ik me dan maar weer richtte op het nu.
We kunnen ons niet voorstellen wat er is voordat er iets is, evenmin als we kunnen begrijpen hoe het is als we er nog niet zijn of nadat we er zijn geweest. Het zou kunnen dat vrouwen die een kind baren even getuige zijn van de overgang tussen niet-zijn en zijn, wanneer hun baby een mens wordt en zelfstandig gaat ademen. Een mini-schepping waarbij de grote schepping onherroepelijk verandert. Want de geboorte van elk mens verandert de hele wereld.
Terug naar de grote schepping: op de zesde dag werd de mens geschapen. We lezen: “God schiep de mens als zijn evenbeeld, als evenbeeld van God schiep hij hem, mannelijk en vrouwelijk schiep hij de mensen.” De mens krijgt meteen een mitswa, een gebod: wees vruchtbaar en word talrijk. Dit is een opdracht om kinderen te krijgen, om je te vermeerderen. In de parasja staat dit nog voordat de vrouw is geschapen, maar wel nadat de mens – mannelijk en vrouwelijk – is geschapen. De mens krijgt als het ware de opdracht om verder te werken aan de schepping, door deze voort te zetten met het krijgen van kinderen.
Nadat ook Gan Eden is geschapen krijgt de mens de opdracht om niet te eten van de boom van kennis van goed en kwaad. Dit is het eerste verbod uit de Torah. Om het verbod kracht bij te zetten zegt de Eeuwige: wanneer je daarvan eet, zul je onherroepelijk sterven.
Meteen na deze woorden maakt de Eeuwige uit de rib van Adam een vrouw. Vervolgens lezen we over de manier waarop de slang de vrouw – Chava- aan het twijfelen brengt over het verbod dat de Eeuwige haar heeft opgelegd. De slang zegt niet: eet toch van de boom van kennis van goed en kwaad. Nee, hij pakt het slimmer aan. Hij zegt: jullie zullen helemaal niet sterven, integendeel! En Chava en Adam besluiten toch van de vrucht te eten. De strategie doet denken aan mensen die zeggen: denk je echt dat God het belangrijk vindt of je melk en vlees samen eet? Denk je echt dat het God iets uitmaakt of je wel of geen chameets in je bezit hebt met Pesach?
God roept de mens ter verantwoording. Hij vraagt: ‘Waar ben je’. Adam antwoordt niet zoals Avraham later: hineeni, hier ben ik. Nee Adam komt met wat we vandaag de dag een vaag verhaal zouden noemen: ‘Ik hoorde u, werd bang en verborg me.’ God vraagt of hij van de boom van kennis van goed en kwaad heeft gegeten. Hierop zien we een prachtig voorbeeld van verantwoordelijkheid afschuiven. Adam zegt ja, maar het is de schuld van Chava. Zij zegt: ja maar de slang heeft me misleid. Alle drie worden ze gestraft: de slang zal voor altijd op zijn buik kruipend door het leven moeten gaan. Adam is vanaf nu niet meer onsterfelijk en zal zijn ingekorte leven hard moeten werken. Chava (en alle vrouwen na haar) krijgen de straf dat de zwangerschap zwaar zal zijn, het baren pijn doet en dat de man haar zal begeren en over haar zal heersen.
Dat mannen over vrouwen heersen is inderdaad een straf. Maar het doorstaan van de pijn van het baren en een kind op de wereld zetten, is voor veel vrouwen juist een van de wezenlijkste ervaringen in het leven. De vrouw baart een kind en is op dat moment heel even dichterbij de schepping dan ooit. Dat hebben we te danken aan de keuze van Chava.
Geef als eerste een reactie