In 1940, toen Europa in brand stond, besloot deze man niet toe te kijken, maar te handelen.
Jan Zwartendijk was ten tijde van de Tweede Wereldoorlog directeur van Philips in Litouwen én honorair consul van Nederland. Vanaf zijn kantoortafel ontstond een reddingslijn toen hij visa ging uitschrijven voor Joodse vluchtelingen. Met niets meer dan een stempel, inkt, papier en moed gaf hij duizenden Joden een kans op leven.
In het herdenkingsjaar Nederland tachtig jaar bevrijding brengt Cappella Amsterdam samen met het Berlage Saxophone Quartet en verteller Jan Brokken een muzikaal eerbetoon aan Jan Zwartendijk. Niet als droog hoofdstuk uit de geschiedenis, maar als een verhaal over moed, keuzes en de kracht van menselijkheid, gebaseerd op het gelijknamige boek van Jan Brokken.
Jan Brokken, De Rechtvaardigen, Hoe een Nederlandse consul duizenden Joden redde. Amsterdam: Atlas Contact 2022, eerste druk verscheen in 2018.
Het concert opent met composities die het innerlijke landschap van Zwartendijk weerspiegelen: de twijfel, de spanning, maar vooral het geloof in het goede.
The Fruit of Silence van Pēteris Vasks, delen uit 72 Angels van Lera Auerbach en From Jewish Folk Poetry van Dmitri Sjostakovitsj tekenen een muzikaal portret van een man die zijn geweten volgde, tegen de stroom in. Speciaal voor deze voorstelling componeerde Vasks het nieuwe werk Actus Caritatis, dat de kern raakt van Zwartendijks daad: naastenliefde, zonder voorwaarden.
Leo en Bella Adler
Daarna klinkt het ontroerende verhaal van Leo en Bella Adler, een Joods echtpaar dat dankzij Zwartendijks visum wist te vluchten. Zeven jaar en drie weken lang wisten ze niet of de ander nog leefde, maar toch voelden ze zich altijd met elkaar verbonden. Het werk Zeven jaar en drie weken, speciaal voor De rechtvaardigen gecomponeerd door Peter Vigh – tevens lid van het Berlage Saxophone Quartet – verklankt hun aangrijpende geschiedenis. In dit oratorium smelten sopranen, alten, tenoren en baritonsaxofoons samen met stemmen en woorden tot een geheel dat de verbondenheid tussen de twee geliefden voelbaar maakt in muziek.
De rechtvaardigen is een krachtig muzikaal monument. Een eerbetoon aan Jan Zwartendijk, wiens verhaal lang verborgen bleef, maar des te meer verteld moet worden, omdat de thema’s ervan actueler zijn dan ooit.
Muzikale herdenking
Bovendien omvat de avond veel meer dan een concert alleen – het is een muzikale herdenking, een pleidooi om te blijven herinneren en een eerbetoon aan degenen die hun eigen veiligheid opofferden om anderen te redden.
Juist nu, in een tijd van oorlog en groeiende onrust dichtbij huis, is het van levensbelang dat verhalen als dat van Zwartendijk worden doorgegeven – aan ons, en aan de generaties na ons.
De première van De rechtvaardigen vindt plaats op 1 mei 2025 in het Muziekgebouw in Amsterdam. Daarna reist de voorstelling verder door het land.
Overal waar ze klinkt, leeft Zwartendijks verhaal voort. In woord. In muzikale klanken. In stilte. In herinnering.
Speelschema De Rechtvaardigen
Do 1 mei – Muziekgebouw – Amsterdam
Vr 2 mei – Muziekgebouw – Eindhoven
Za 3 mei – Bovenkerk – Kampen
Zo 4 mei – Amare – Den Haag
Ma 5 mei – Meervaart Theater – Amsterdam
Di 6 mei – Raadhuis – Hilversum
Wo 7 mei – Musis – Arnhem
Vr 9 mei – Zeeuwse Concertzaal – Middelburg
Meer info bij Capella Amsterdam
Geef als eerste een reactie