15 mei 2025

Opinie

Ketting van Herinnering: van Shoah tot 7 oktober

Opinie

De dagen na Pesach staan in het teken van herdenken. Direct na de feestdagen is het Jom HaSjoa ter herinnering aan de zes miljoen vermoorde Joden. Deze dag is gekozen omdat rond die tijd de opstand in het getto van Warschau plaatsvond. Een goede week later is het Jom Hazikaron waarop we de gesneuvelde en vermoorde Israëli’s bij oorlogen en aanslagen herdenken. Een dag daarna vieren we Jom Ha’atsmaoet, de Israëlische Onafhankelijkheidsdag. In eerste instantie … [Lees verder]

Excuses uitspreken op Jom Hasjoa: het gesproken woord geldt

Geschiedenis

Burgemeester Femke Halsema heeft bij de Jom Hasjoa-herdenking in de Hollandsche Schouwburg excuses uitgesproken voor het handelen van de gemeente Amsterdam jegens haar Joodse inwoners in de Tweede Wereldoorlog. Bij een onderwerp als dit is de exacte inhoud essentieel; ieder woord telt en wordt gewogen. Halsema blijkt bij het uitspreken te zijn afgeweken van haar tekst. Een ietsiepietsie slechts, maar daarom niet minder cruciaal. Vooraf voorbereide toespraken worden vaak al voordat die worden uitgesproken met … [Lees verder]

Europa begint op Israël te lijken 

Opinie

Het was even omdenken toen ik las dat Poolse grenswachten aan de grens met Belarus mogen schieten op illegale migranten.  Daartoe stelde de regering Tusk een militaire bufferzone langs de grens variërend van tweehonderd meter tot twee kilometer breed. De zone is verboden terrein voor journalisten en hulpverleners. Hekken en muren om migranten tegen te houden staan sinds 2022 op de grens, en nu mogen grenswachten schieten. Muren bouw je niet, die breek je af, … [Lees verder]

Protest in Israël: zij stappen uit het gelid van de zionistische eenvormigheid

Midden-Oosten

De ruim 1300 Nederlandse Joden en Israëli’s in Nederland die zich tot nu toe uitspraken tegen Netanyahoe’s oorlog in Gaza lieten zich ook inspireren door toenemend Israelisch protest tegen de oorlog. Met het leger in hoogste staat van paraatheid in een, door meningsverschillen over Netanyahoe’s ondermijning van de democratie en oorlog in Gaza verscheurd land, vierden de Israëli’s dit jaar het Pesachfeest, de uittocht uit Egypte. Pesach in een verscheurd land Mozes leidde de Hebreeërs … [Lees verder]

Het antwoord op Theo Brand: volgend jaar in Jeruzalem

Opinie

In een reactie op een stuk van Jaïr Stranders schrijft Theo Brand: “Joods-zionistische Nederlanders zouden naar mijn smaak meer moeten denken in mogelijkheden. Toon in vredesnaam respect voor wie zich sterk maakt voor gerechtigheid, vaak tegen de klippen op.”* Waarom hij besluit Stranders te attaqueren is behoorlijk verbazingwekkend. Allereerst omdat het stuk van Stranders nogal universeel is van stijl. Vooral in de vragende vorm en met disclaimers als ‘aan alle zijden van het politieke spectrum’.  … [Lees verder]

Nieuws

Nieuws

Joodse felicitaties voor paus Leo XIV 

Onverwacht snel, maar het was zover. Donderdag 8 mei 2025 om 18.07 uur kwam witte rook uit de schoorsteen op het dak van de Sixtijnse Kapel. Het conclaaf van 133 kardinalen had besloten dat de Amerikaan Robert Francis Prevost het hoofd van hun kerk zou zijn. Hij noemt zich Leo XIV.  De online nieuwsrubriek van het in Rome verschijnende maandblad Joodse Bladen (Pagine Ebraiche), uitgegeven door de Unie van de Italiaanse Joodse Gemeenschappen (Ucei), publiceerde … [Lees verder]

Midden-Oosten

Trump heeft Netanyahu over Iran echt een loer gedraaid

De ongeëvenaarde wispelturigheid van de Amerikaanse president Donald Trump heeft premier Benjamin Netanyahoe van stuk gebracht.  Netanyahu, en hij niet alleen, heeft niet doorgrond wat het betekent dat Trump geen ander oogmerk heeft dan ‘Amerika groot te maken.’  Trump liet Netanyahu tijdens diens bezoek aan Trump in het Witte Huis in de waan achter Israëls vernietigingsoorlog te staan tegen Hamas in Gaza. Misschien is het nu alweer vergeten, maar Trump visualiseerde een door Israël ontvolkt … [Lees verder]

Geschiedenis

Heleen Gans over haar zus Evelien: historica, activiste, Mensch

Hartelijk welkom bij de tweede Evelien Gans Lezing. Mijn naam is Heleen Gans, ik ben Eveliens jongere zus. Althans, dat was ik, want ik ben inmiddels drie jaar ouder dan zij is geworden … Zaterdagavond 3 mei vond in De Balie in Amsterdam de tweede Evelien Gans lezing plaats. Deze lezing is vernoemd naar de historica Evelien (1951-2018) gespecialiseerd in contemporaine Joodse geschiedenis en antisemitisme.Hoofdspreker op 3 mei was historicus Simon Schama. Zijn lezing baseerde hij … [Lees verder]

Kunst & Cultuur

Actuele thriller Vandaag is geen dag voor Verraad laat typische Zuidas-advocaat zien als ‘schoonmaker van maatschappelijk vuil’

Literatuur

Hoe komt het dat onder bejubelde schrijvers van fictie de (ex-) advocaten zo goed vertegenwoordigd zijn?  Die vraag kwam bij mij op toen ik het nieuwste boek van Robert Pollack Vandaag is geen dag voor Verraad in handen kreeg dat binnenkort zal verschijnen.  Het eerste hoofdstuk zoomt in op actievoerder Alex. Op het Monumentenplein zijn hevige rellen uitgebroken. Er wordt actie gevoerd door een partij die veel weg heeft van de PVV. Die partij heeft … [Lees verder]

Seksualiteit, vervolging en ontwrichting in Hoe de Liefde vergleed

Literatuur

In mijn boek Hoe de Liefde vergleed bespreek ik wat er gebeurt met mensen als ze door geweld worden omringd.  Dat was mijn eerste opwelling om te gaan schrijven. Maar toen ik de dagboeken begon te lezen van mijn ouders vond ik die zo boeiend dat hun verhalen en overpeinzingen mijn uitgangspunt werden.  Mijn ouders Jules en Alice bleken heel avontuurlijk die gedwongen door omstandigheden en de tijdgeest zich in een heel andere richting, een … [Lees verder]

Duizend dochters verdienen reprise in intieme zaal 

Kunst en Cultuur

In Engeland haalt niemand het in zijn of haar hoofd Remembrance Day (Eerste wereldoorlog) te wijzigen of aan te passen. In Frankrijk geldt hetzelfde: le Quatorze Juilllet (Franse Revolutie) of in Duitsland, meer recent, Der Tag der deutschen Einheit (3 oktober). Zo ook buiten Europa: 4 juli in de Verenigde Staten gaat over Independence Day, nergens anders over.  In Nederland staat niemand stil bij 24 mei, de datum dat in 1648 de Vrede van Münster … [Lees verder]

Narcis: Vijf vrienden tegen het decor van het rijzende nazisme in Oostenrijk

Literatuur

Narcis van Judith Fanto is een knap geschreven geschiedenis over de betekenis van vriendschap en verraad. In februari 1948 ontvangt de hoofdpersoon Hermann Loch een brief van zijn hospita, waar hij, bij het zien van het handschrift, hevig van schrikt. Hierdoor worden zijn gedachten teruggebracht naar het begin van zijn leven en ontwikkelt zich een lange ‘flashback’ van zijn bestaan.   Een terugblik naar de jaren in Haarlem met moeder en grootouders ten tijde van de … [Lees verder]

Weten, sleutelgedicht uit Van de Liefde en de Dood

Kunst en Cultuur

Het gedicht WETEN is het sleutelgedicht van de binnenkort te verschijnen gedichtenbundel vanFrank Diamand VAN DE LIEFDE EN DE DOOD  Ik weet niet wat het betekentik weet niet hoe het begon.Dat ik je lief heb weet ik zekeren dat ik je niet verzon. De Chinese roos die na jarenvan een bestaan als groene plantzich het vermogen tot bloeien herinnertknoppen krijgt en uitbreektin een korte heftig rode brand. “Ben je bang voor de dood?Waarom ben je … [Lees verder]

uit alle tijden

Feesten, ja dat kunnen ze in Israel

Midden-Oosten

Feesten hebben vaak een Joods religieus karakter. Hoe kan het ook anders zou je denken in een Joods land. Maar er is meer dan het dansen met de Tora, het zingen bij brandende kaarsen tijdens Chanoeka, de vrolijke viering van het nieuwe Joodse jaar en de pelgrimages naar de graven van wijze rabbijnen in Israel of in het buitenland. immigratiegolven Met de verschillende immigratiegolven uit de Arabische wereld, uit Ethiopië en de vroegere Sovjet-Unie zijn … [Lees verder]

De zee is Israels urgentste veiligheidsprobleem

Midden-Oosten

Zal Israel het nieuwe jaar worden gezegend met een stabiele regering met een vooruitziende blik? Ik hoop dat, niet alleen voor Israëli’s maar ook voor de grote Joodse diaspora. Want het beeld van een land dat van de ene naar de andere verkiezingen huppelt is niet alleen slecht voor het aanzien van Israel maar buitengewoon gevaarlijk voor het handhaven van de democratie.  Is de democratie dan in gevaar? Dat hangt af van de uitslag van … [Lees verder]

Abraham-akkoorden op drijfzand

Midden-Oosten

In Qatar stuiten Israelische journalisten tot hun verbazing en ergernis op vijandschap van de voetballiefhebbers uit de Arabische wereld. We schreven eerder over de uitzinnige Arabische geluks explosie na de overwinning van Saoedi-Arabië op Argentinië. Volgens een verslag in de Jerusalem Post (29 november, 2022) ontweken deze voetbalfans de Israelische journalisten en als ze wel iets terug zeiden, beweren ze dat Israel niet bestaat maar Palestina is. In Doha en omgeving ervaren Israelische journalisten dat … [Lees verder]

Op zoek naar nieuw graan in Rehovot en Nablus

Midden-Oosten

WheatMAX is een project van de Nederlandse Vrienden van de Hebreeuwse Universiteit in Jeruzalem (NVHU). In een unieke samenwerking tussen Israëlische en Palestijnse biologen wordt gezocht naar nieuwe graansoorten die beter bestand zijn tegen de huidige klimaatveranderingen. Onderzoek dat hopelijk niet alleen Palestijnen en Israëli’s dichter bij elkaar brengt, maar ook een bijdrage levert aan de voedselzekerheid in de regio. Onlangs trokken NVHU-voorzitter Boris Dittrich en penningmeester Ilan Roos naar Rehovot en Nablus om de … [Lees verder]

’s Nachts festival, ’s ochtends hels bloedbad. Expositie in LA over de aanval op Nova 

Nieuws

Op de ochtend van 7 oktober 2023 vielen Hamasleden de onschuldige bezoekers van het Nova festival aan. 364 mensen werden vermoord, waaronder zeventien plaatselijke politieofficieren. Van de drieduizend bezoekers zijn er veertig gegijzeld. Het bleef na afloop van de aanslag op het Nova festival opmerkelijk stil.  Wat een verschil met de zelfmoordterrorist die in mei 2017 een concert van Ariana Grande infiltreerde in Manchester. Met een rugzak vol zelfgemaakte explosieven wachtte hij slachtoffers op aan het … [Lees verder]

Verschillende auteurs vertellen over het Tora-gedeelte dat deze week wordt gelezen en geven hun eigenzinnige interpretatie

De Kalender van HaShem: Een Reis op de Wenteltrap van de Tijd

Joodse schrijvers houden ervan parabels te gebruiken die beginnen met “Er was eens een koning die een zoon had”. Dus, om die traditie in stand te houden: Er was eens een koning die een zoon had, de kroonprins. Ze liepen samen door ongerepte natuur toen de zoon dorst kreeg. Toen hij zijn vader om water vroeg, verwachtte hij dat die een van zijn bedienden naar een naburig dorpje zou sturen om water te halen. Echter, dat gebeurde niet. In plaats daarvan beval de koning zijn bedienden om een waterput te graven en er een wegwijzer naast te plaatsen.  Toen de ... [Lees verder]

Blijf op de hoogte

Iedere vrijdagochtend een e-mail met de nieuwste artikelen van De Vrijdagavond in je mailbox ontvangen? Schrijf je hieronder in.

Nieuw op De Vrijdagavond