“Als Sally Noach ergens komt, haalt hij iedereen uit de bak.”
Zo verklaart Jaap Hinderink in 1943 tijdens zijn verhoor door een officier van de Nederlandse Veiligheidsdienst bij aankomst in Londen. Hinderink zit van 6 november tot 24 december 1941 met twee vrienden in de gevangenis van Mâcon. In het Zuid-Franse Mâcon “kwamen wij direct vrij”, zo verklaart hij, “want als Sally Noach ergens komt, haalt hij iedereen uit de bak.”
Een andere getuigenis komt van Laurentius Punt die op 19 december 1941 in de trein in Frankrijk werd gearresteerd omdat hij geen papieren kan tonen. Punt wordt beschuldigd van spionage. Op 17 maart 1942 komt de zaak-Punt voor, twee dagen later verlaat hij als vrij man de militaire gevangenis van Lyon. Laurentius Punt is Sally Noach bijzonder dankbaar en schreef daar in 1943 over: ‘aan u ben ik op de eerste plaats het behoud van mijn leven en vervolgens ook mijn vrijheid verschuldigd’.
Mijn vader, Salomon (Sally) Jacob Noach (Zutphen 1909 – Amsterdam 1980), vluchtte op 13 mei 1940 vanuit zijn woonplaats Brussel naar het zuiden van Frankrijk. Na een aantal omzwervingen komt hij in september 1940 in Lyon aan. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was Lyon een centrum voor het verzet, en een toevluchtsoord voor vluchtelingen. Er bevonden zich duizenden gevluchte, en gestrande, vaak wanhopige Nederlanders.
Tolk-vertaler
Toen mijn vader in september 1940 Lyon bereikte, nam hij contact op met de Honorair Consul van Nederland. Vanwege zijn uitstekende beheersing van de Franse taal werd besloten dat hij als tolk-vertaler zou optreden.
Door zijn activiteiten op het consulaat, met name dankzij Honorair Consul Maurice Jacquet, kwam hij in contact met werkkampcommandanten en met advocaten, waardoor hij zaken met betrekking tot de Nederlandse gevangenen in de ruime omgeving van Lyon kon afhandelen. Dankzij deze relaties kon hij zorgen dat gevangenen vrijgelaten werden. Ook zorgde hij voor valse identiteitspapieren, geld, kleding, schoenen en medische hulp. Hiermee heeft hij honderden Nederlandse (Joodse en niet-Joodse) vluchtelingen geholpen te vluchten naar Zwitserland en Spanje, om zich vervolgens in Engeland bij de geallieerde strijdkrachten aan te kunnen sluiten.
Salomon (Sally) Jacob Noach (Zutphen 1909 – Amsterdam 1980), archief auteur
Lyon
Zijn meesterprestatie levert mijn vader medio augustus 1942. Rond 13 augustus 1942 wordt de eerste razzia in Lyon gehouden. Alle gearresteerde Joden worden overgebracht naar de gevangenis St. Jean (het Petit Depot) die als verzamelplaats voor te deporteren personen wordt gebruikt, vergelijkbaar met de Hollandse Schouwburg in Amsterdam. Hij spoedt zich naar deze gevangenis. Het lukt hem met een grote dosis brutaliteit om onder het oog van Duitse en Franse officieren 118 zogenaamde ‘Nederlanders’, onder wie veel Joden, uit de gevangenis te krijgen. De hele schare die achter hem aan de gevangenis uit gaat, neemt hij mee naar het Nederlandse consulaat om hen te registreren, overeenkomstig de eis die de Duitsers voor hun vrijgeleide hebben gesteld.
Oranjehaven
Uiteindelijk moest ook mijn vader vluchten. Via Spanje en Portugal kwam hij op 5 december 1942 in Engeland aan. Daar werd hij als held ontvangen door de vele Engelandvaarders die hij had geholpen en die ook Londen hadden bereikt. Zij benoemden hem tot erelid van hun club: Oranjehaven. Ook door koningin Wilhelmina werd hij hartelijk verwelkomd. Maar daar bleef het eerbetoon bij. Geen Kruis van Verdienste dat werd uitgereikt aan de meeste Engelandvaarders en ook niet de Erkentelijkheidsmedaille.
Na de oorlog kreeg hij evenmin de waardering die hij verdiende. Uiteindelijk is door toedoen van het bestuur van het Genootschap Engelandvaarders de schande uitgewist: via beschermheer prins Bernhard benoemde koningin Juliana mijn vader op zijn zestigste verjaardag in december 1969 tot Erekruis in de Huisorde van Oranje.
Mijn vader was een hartelijk en bescheiden mens wiens optreden in de Tweede Wereldoorlog van grote moed getuigde. Hij was het levende voorbeeld van Joden die ondanks hun extreme vervolging de strijd met de vijand voerden. Sally Noach was een van die mensen die opstond en de grens van angst durfde te overschrijden.
Archiefonderzoek
Ik heb uitgebreid archiefonderzoek gedaan en kwam tot ontluisterende onthullingen over de hulp die ‘Londen’ bood aan Nederlandse vluchtelingen. Als het aan de ambtenaren had gelegen was iedereen vanuit Frankrijk direct teruggestuurd naar het bezette Nederland. Ook was er onmiskenbaar sprake van zogeheten ‘beschavings-antisemitisme’ … Zie hierover ook mijn website.
Documentaire
Mijn zuster Lady Irene Hatter heeft een documentaire laten maken door regisseur Lucile Smith over onze vader. Irene treedt daarin op als verteller.
Deze bijzondere documentaire Forgotten Soldier onder de Nederlandse titel ‘Sally Noach: een formidabele redder in nood….’ wordt vertoond zondag 10 november om 15:25 uur op NPO2.
cover: still uit Forgotten Soldier, Sally Noach: een formidabele redder in nood….
Mooi verhaal over een bijzondere vader!
Mooi dat je zijn verhaal nu alom deelt.
Ga de documentaire zeker kijken.
Monique
Sally was een topvent, daar hoef ik de film niet eens voor te zien. Schande dat dat zo laat erkend is. Hij is gelukkig niet vergeten. Henk de Brey
Wat een bijzondere en heldhaftige man. Wel een late erkenning van zijn bijzondere daden, maar hij heeft het gelukkig nog mee mogen maken.
Wat een menslievende persoon. Zo zouden er nog meer moeten zijn in deze “donkere periode”. Of zouden onze verkozenen ook niet eens in eigen boezem kijken. Politiek is TE WEINIG doorspekt met “MENSLIEVENDHEID”