We hebben in de loop van de tijd iets verloren van ons vermogen om kritisch te zijn op onze eigen traditie.
In de parasja van deze week – Wajikra [Leviticus] 21:1 – 24:23 – wordt gesproken over de Menora in de Tempel, de zevenarmige kandelaar die altijd brandend moet worden gehouden door de Kohanim. Er moet olijfolie voor worden gemaakt en de kandelaar moet buiten de voorhang van het Allerheiligste staan. (Wajikra[Leviticus] 24:1-4)
Het probleem dat onze commentatoren hebben met deze tekst is dat het dubbel is. Ongeveer hetzelfde, maar dan veel uitgebreider, vind je in het boek Sjemot [Exodus] waar de opdracht wordt gegeven voor de bouw van het Misjkan (Tabernakel) compleet met alles wat erin hoort te staan. De tekst in onze parasja lijkt dus dubbelop. En niks, zo zegt onze commentaar-traditie, in Tora is overbodig. Het is Gods woord en God babbelt niet zo maar wat.
Ramban
In een commentaar van Chaim ibn Attar op de parasja van deze week (eerste helft achttiende eeuw, geboren in Marokko) las ik over het eerste vers: “Waarom staat dit hier, terwijl het ook elders beschreven is? Rasji heeft er al over gesproken, maar zijn uitleg is niet genoeg. En Ramban schreef erover (…) maar er is geen logica in zijn woorden”.
Ik denk dat je niet snel een modern commentaar meer kunt vinden waarin iemand zo nadrukkelijk kritiek geeft op de groten van onze commentaar-literatuur.
Mysterie van het getal
Het bekendste commentaar van Chaim ibn Attar “Or Hachaim” heeft kabbalistische invloeden en is literair gericht. Ik weet niet zeker of zijn commentaar in dit geval meer hout snijdt dan dat van zijn illustere voorgangers. Chaim spreekt over het mysterie van het getal zeven in de tekst. Hij duidt op de repetitie van het getal, in de Sjabbat, de lengte van Pesach en Soekot en de Omertijd van zeven weken. De zevenarmige Menora past voor hem in het patroon.
Vrijmoedig
Ik denk dat we iets kunnen leren van zijn vrijmoedigheid. In Kedosjim, de parasja van vorige week, hebben we gelezen dat iemand terechtwijzen voorafgaat aan iemand liefhebben. Niet alles wat wordt gezegd door mensen met of zonder autoriteit is juist, onafhankelijk van de vraag of het vanuit de juiste intentie wordt gezegd. Terechtwijzen en met liefde in debat blijven is belangrijk.
sjabbat sjalom
cover: beeldcollage Bloom
Geef als eerste een reactie