Israël heeft een strategische en diplomatieke nederlaag tegen Hamas geleden.
Het Israelische leger is in een genadeloze oorlog tegen Hamas in Gaza echter niet verslagen. Wel is de ideologische en politieke conceptie waarop premier Benjamin Netanyahu zijn oorlog tegen Hamas voerde, na zes maanden oorlog failliet.
De wereld ziet de oorlog in het perspectief van de Israelische gijzelaars en het schrikbarend groot aantal Palestijnse doden: Hamasstrijders en burgers. Het Palestijnse leed overschaduwde op de tv-schermen en andere media snel de collectieve Israelische pijn. Pijn van de vermoorde Israëli’s op 7 oktober en de gijzelneming van meer dan tweehonderdvijftig vredelievende feestvierders en bewoners van kibboetsiem in het zuiden van Israël.
Achter deze menselijke tragedie schuilt een ander verhaal.
Op 7 oktober ontbrandde de oorlog tussen ‘twee volken die om een land vechten.’ Te kenschetsen als een derde Palestijnse intifada.
Uit de tunnels in Gaza klonk de roep om vrijheid voor Palestijnen in het omsingelde Gaza en op de bezette Westelijke Jordaanoever.
In deze ideologische confrontatie heeft Hamas diplomatieke en morele winst op Israël geboekt, waardoor de Palestijnse kwestie steviger dan ooit op de internationale kaart is komen te staan.
Palestijnse verzilvering van deze voor Netanyahu vernederende uitkomst van de zes maanden oorlog ligt echter niet in het verschiet. Dat hangt af van internationale, regionale en interne Israelische ontwikkelingen en – naar het zich laat aanzien – een dramatisch naspel van de oorlog.
Netanyahu heeft er ten onrechte op gegokt dat zijn ‘verdeel-en-heers strategie’ tussen Hamas en Fatah (PLO) de drang naar de stichting van een Palestijnse staat op de westelijke oever van de Jordaan (Judea en Samaria) zou blokkeren.
Hij heeft door de bril van zijn ideologische conceptie getolereerd dat Hamas zich in Gaza tot een dictatoriale gewapende macht kon ontwikkelen. Het zou volgens de gedachtegang van de premier zelfs zo goed gaan in Gaza dat de motivatie voor een aanval van Hamas op Israël geen prioriteit zou hebben.
Er waren zelfs internationaal onderbouwde plannen om van Gaza een vredelievend en welvarend Singapore te maken.
Die strategie is gestruikeld over de ingebeelde goede relatie met Hamas. Die pragmatische relatie met Hamas werd verstoord door de bereidheid van Saoedi-Arabië diplomatieke relaties met Israël aan te gaan.
‘Daar hangt geen Palestijns prijskaartje aan’ zei een glunderende Netanyahu.
Nu kennen we die prijs wel.
Netanyahu heeft de Israëli’s niet verdeeld over het groot aantal Palestijnse doden, maar wel over zijn falen ‘de oorlog te winnen en de gijzelaars thuis te brengen.’
Interne verdeeldheid
Twee extreem nationalistische religieuze ministers Itamar Ben Gvir en Bezalel Smotrich kennen aan de totale vernietiging van Hamas, dus ook een aanval op Rafah in zuid Gaza, hogere prioriteit toe dan het bevrijden en thuisbrengen van de gijzelaars. Als de premier hen niet wil gehoorzamen dreigen ze de coalitie op te blazen.
Netanyahu verliest in de chaos van interne verdeeldheid over onder meer zijn eerdere poging het Hooggerechtshof te ontkrachten niet alleen politieke draagkracht in Israël, maar is ook internationaal zwaargewond.
Over de oorlog in Gaza is hij in conflict gekomen met de Amerikaanse president Joe Biden en leiders van westerse mogendheden. Meer dan tweeëndertig duizend Palestijnse doden, waaronder volgens Israël twaalfduizend Hamasstrijders, hebben Israëls internationale positie ernstig aangetast.
Beschuldigingen van genocide en uithongering van de uit hun huizen gebombardeerde Palestijnen zijn van anti-Israëlische emotie overgegaan in antisemitisme.
Amerikaans-Israëlisch bondgenootschap staat onder spanning
Netanyahu had – totdat het niet langer kon – geen oog of oor voor het dilemma van de in zijn hart pro-Israëlische Democratische president Joe Biden.
Diens herverkiezing in november is door pro-Palestijnse emotie, ook in Joodse kringen, in sommige Amerikaanse staten in de gevarenzone gekomen.
‘Ik ben minder bezorgd over Israël dan over de medeplichtigheid van mijn land over de voortdurende uitrusting van het Israelische leger met Amerikaanse wapens waardoor wij dezelfde verantwoordelijkheid dragen voor het doden en verdrijven van de Palestijnen uit hun huizen.’
Zo schreef een Joods-Amerikaanse vriendin me. In de Amerikaanse politiek klinken dergelijke verontrustende geluiden voor Israël steeds harder door. Het Amerikaans-Israëlisch bondgenootschap staat momenteel in de Amerikaanse publieke opinie onder spanning, voorlopig nog zonder gevolgen voor Amerikaanse wapenleveranties aan Israël.
Vanuit de Amerikaanse strategische visie op het Midden-Oosten is een met dieptebommen uitgeruste Israelische luchtmacht een regionale troefkaart tegen de ambities van Iran en proxies als Hezbollah en Hamas.
Desalniettemin heeft president Biden zijn Israelische tegenspeler Netanyahu ernstig in het openbaar gewaarschuwd af te zien van een grote militaire operatie in Rafah, in het zuiden van Gaza om de laatste vier brigades van Hamas te vernietigen. Daar zijn naar schatting als gevolg van de oorlogshandelingen 1.4 miljoen gevluchte Palestijnen samengeperst.
Nog duizenden Palestijnse doden, burgers en strijders, is een te zware last voor het politieke uithoudingsvermogen van Joe Biden.
Niet Hamas, maar de Amerikaanse president staat de belofte van Netanyahu ‘wij zullen winnen’ in de weg. Op 7 oktober sneuvelde Netanyahu’s geloofwaardigheid als ‘mister veiligheid.’ De overval op het zuiden van Israël vanuit de tunnels in Gaza zal de geschiedenis ingaan als Israëls zwartste dag ooit.
Samenleving onder spanning
Het zionistische adagio ‘nooit meer’ is die dag in rouw gedompeld. De oorlog die er op volgde, is voor Israël zo traumatisch dat geluiden worden gehoord dat Netanyahu moet worden vermoord.
Tijdens de oorlog ingevoerde dienstplicht voor Harediem (die om religieuze redenen weigeren in het leger te dienen) kosten deze regering steun uit de hoek van de streng orthodoxe joden.
In extreem nationalistische kringen gaan ideeën rond om nederzettingen in de Gazastrook te stichten. Dit alles zet de samenleving onder enorme spanning.
Eén op vijf verslaafd
De oorlogshandelingen tussen Israël en Hezbollah, gepaard gaand aan de Iraanse dreiging wraak te nemen voor het bombarderen van het Iraanse consulaat in Damascus, maken de mensen angstig. Een recent onderzoek wijst uit dat inmiddels een op de vijf Israeli’s na 7 oktober verslaafd is aan drugs, cannabis en rustgevende pillen.
Misschien komt Israël uit de verdoving van de voortdurende bezetting van de westelijke oever van de Jordaan. De oorlog in Gaza en het effect ervan op de Israelische samenleving heeft de potentie in zich dat wordt ingezien dat Palestijns zelfbeschikkingsrecht een voorwaarde is voor Israëls veiligheid.
De onvermijdelijke val van de misleidende Netanyahu en daaropvolgende verkiezingen kan de politieke verhoudingen opnieuw rangschikken in de richting van redelijk besef.
Misschien terug naar de hoop van 1995, toen premier Yitschak Rabin de PLO-leider Yasser Arafat de hand drukte op het bordes van het Witte Huis.
De oorlog in Gaza en het effect ervan op de Israelische samenleving heeft de potentie in zich dat wordt ingezien dat Palestijns zelfbeschikkingsrecht een voorwaarde is voor Israëls veiligheid. Belangrijk inzicht, meneer Bouman.
Laten we het hopen!