Op zoek naar Ai Wei Wei ontdekte ik het werk van de Israëlische kunstenaar Doron Landberg.
Het waren de laatste dagen van Ai Wei Wei’s overzichtstentoonstelling in de Rotterdamse Kunsthal. Mensen verdrongen zich voor zijn porcelaine pilaar met afbeeldingen van vluchtelingen, voor zijn veld van ontmantelde fietsdeeltjes, voor ijzeren containers met daarin de Chinese politiecel die hem gevangen hield, ijzingwekkend precies nagebouwd. Rijen stonden er voor AWW’s gouden dierenkoppen en voor een levensgrote Rubens gemaakt van legosteentjes. Speels, deconstruerend, ontregelend. Vaak met een glimlach, ook in zijn scherpe maatschappijkritische werken.
Kleurrijke taferelen
Vluchtend voor de mensenzee zocht ik een rustiger zaal op. Daar stuitte ik op de erotische schilderijen van Doron Landberg. Op het eerste oog was er niets ontregelends aan de grote doeken vol kleurrijke taferelen. Actuele figuratieve kunst zoals je recent vaker ziet, was mijn eerste indruk. Part of Your World heet de tentoonstelling. Woorden die weinig houvast geven. Tot je de toelichting leest.
Gaat Ai Wei Wei ‘Op Zoek naar de mensheid’ (In Search for Humanity), Landberg zoekt een stukje daarvan en wel de queerness van de mensheid. Het is Landberg eerste solotentoonstelling van zijn werk in Europa. Maar wat is dat, queerness? En hoe geeft hij er uitdrukkend aan?
Ik loop langs de doeken, kan ongestoord het werk op me laten inwerken. Met grote, soepele pennenstreken schetst hij erotiek, intimiteit en natuur.
Weelderige natuur
Er hing een werk van het landschap van zijn jeugd in Yokneam Moshava, dorpen in het noorden van Israel met een weelderige natuur. Verder veel mannen, twee aan twee intiem liggend op bed. Het moment van ontspanning na de sex ging door me heen, maar dat is interpretatie.
Na een groot doek met vier mannen in een duingebied, waarvan de schilder zelf een schets maakt (zie de cover bij dit artikel), zie ik weer bloemen: Hibuscus 2. Het bloementhema zie ik de laatste tijd vaak in de hedendaagse kunst. Bloemen? Ja, bloemen in alle soorten en maten, kleuren en composities, vaak super gedetailleerd.
Dialoog
Alsof de laatste bloemen worden vastgelegd voordat zij verdwijnen uit het landschap. Ik heb geen andere verklaring voor deze bloemenhype.
Landberg doet wat anders met het oog. De kleurrijke bloemen gaan een dialoog aan met de mannenlichamen in de schilderijen daar eromheen en in dialoog met de mannen liggend of zittend in een bloemenzee.
Universele queerness
Bedoelt hij dit met zijn zoektocht naar een ‘universele queerness’? Queer is een buzzwoord uit de gayscene dat staat voor vreemd, anders, afwijkend.
Hoe ‘queer’ is dit eigenlijk, vraag ik me af. Of is dat louter in the eyes of the beholder?
Dus als je er oog voor hebt, zie je het. Naast de verwijzingen naar sex, al dan niet expliciet, zie ik ook wat anders. En dat is de omdraaiing van een kenmerkend joodse mannencultuur in Landbergs geboorteland.
Intiem en heftig
Wie ooit bij een chassidische bruiloft is geweest, weet hoe intiem en heftig daar de mannen met elkaar verkeren – al dansend tot ze high worden. Ze zijn overdressed met hun zwarte kleding en bontmutsen, overgenomen van de landadel uit het koude Oost-Europa waar hun Rebbe’s vandaan komen. De mannen van Doron zijn nauwelijks gekleed. Ze refereren eerder aan de minimalistische kleding uit de mannensubcultuur in zijn nieuwe biotoop New York en omgeving.
Al jong ging Landberg (geboren in 1985) naar de Verenigde Staten want ‘leven van de kunst’ is moeilijk in Israël vertelde hij in een interview. Inmiddels is Landberg doorgedrongen tot de mainstream kunstmarkt. Hij hoort bij de top van deze generatie figuratieve schilders. Onlangs ging een doek van hem weg voor bijna vier ton.
Marktwaarde
Ik vermoed dat zijn expliciete claim op de ‘queerness’ van zijn werk bijdraagt aan de marktwaarde. In het werk zelf zie je het niet.
Queerness als levensstijl is wellicht nieuw, zoals de ‘homosexueel’ ooit ook werd uitgevonden als een persoonlijkheidstype (in plaats van mannen met een gezin, een beroep of baan en een specifieke seksueel gedrag). Op zo’n persoonlijkheidstype met bijbehorende levensstijl doelt Landberg zoals hij toelicht bij deze tentoonstelling:
“Queerness is meer dan een sexuele ervaring, het is een manier om in de wereld te staan in alle aspecten van mijn leven.”
Dit past zeker in de tijdgeest: queer-zijn en openheid over gendervariaties en sexualiteit in al zijn uitingsvormen. Ze horen bij de westerse kroonjuwelen waar andere culturen de maat mee wordt genomen.
Aangenaam vertoeven
Ik checkte mijn overdenkingen bij de suppoost (een man van een jaar of dertig): “Aangenaam vertoeven hier?”, vroeg ik. “Het is aangenaam rustig”, riposteerde hij, verwijzend naar de zalen van Ai Wei Wei. De doeken om hem heen negeerde hij nadrukkelijk. Dissociative professionaliteit neem ik aan, want zeker het meest bloemrijke doek (met een expliciete seksuele handeling) is geen thema dat je normaal gesproken in een museum treft.
Landbergs ‘queerness’ is verfrissend en op sommige momenten uitdagend. Voor de liefhebbers van mannenerotiek geef ik met deze link een kijkje in Landbergs erotische werk zoals ik het zag, dus via mijn perspectief en uitsneden. In the eyes of the beholder inderdaad.
Doron Landberg, Part of Your World. Te zien in Kunsthal Rotterdam tot en met 26 mei 2024.
Geef als eerste een reactie