Vroeger zag je rond deze tijd van het jaar in hotellobby’s weleens een kerstboom. Op het plein van de klokkentoren in Jaffo stond jaarlijks een enorme en heel lelijke boom met dito versiering. Nu zijn er bijna geen toeristen en staan er vrijwel nergens meer kerstbomen.
In Israël weet bijna niemand die niet uit Europa komt, noch christelijk is waar het kerstfeest precies over gaat. Kleinzoon van 13 kijkt mij vragend aan: “Iets christelijks misschien?”
Beth Lechem in Judea
Het hele kerstverhaal speelt zich wel hier af. Jezus werd geboren, vertellen de evangeliën, in Beth Lechem in Judea, de huidige Westbank. Daar moest Jozef, de vader Jezus, of misschien alleen maar de man van zijn moeder, naartoe omdat koning Herodes een volkstelling wilde houden waarbij iedere man met zijn gezin naar zijn geboorteplaats moest gaan om geteld te worden.
Als Jezus geboren werd in wat wij nu het jaar 0 zouden noemen, was dat 4 jaar na het overlijden van koning Herodes. En voor zover bekend uit neutrale data uit die tijd is er helemaal geen volkstelling geweest, maar als er één was geweest, dan was de eis dat elke man zich met zijn familie naar zijn geboorteplaats moest begeven ronduit heel erg raar.
De familie woonde in Nazareth in Galilea waar Jozef een bescheiden timmermansbedrijf runde. De tocht naar Beth Lechem in Judea zou lang en moeilijk zijn, zeker voor de hoogzwangere Maria (Aramees voor Mirjam).
Veel waarschijnlijker is dat Jezus geboren werd in een andere plaats die toevallig ook Beth Lechem heet.
Het Galilese Bethlehem
Maar dát dorpje lag toen en ligt nog steeds in Galilea op zo’n kilometer of tien van Nazareth. Om het onderscheid te maken noemt het dorp zich Beth Lechem haGlili, het Galilese Bethlehem.
Het is volstrekt aannemelijk dat de schrijvers van de evangeliën (die in het Nieuwe Testament zijn geïncludeerd; er zijn nog een heel stel andere evangeliën maar die vielen uit de canonieke boot én die vermelden de geboorte in het Judese Beth Lechem niet) liever die plek in Judea wilden noemen als geboorteplaats want daar was ook koning David geboren, 1000 jaar voor Jezus.
En de relatie van Jezus met David was belangrijk, want de Messias – en de evangelisten deden er alles aan om Jezus voor te stellen als de Messias – zou een afstammeling van David moeten zijn. En wat is er nu beter dan dat die toekomstige Messias ook nog eens in dezelfde plaats als David wordt geboren?
Het is, als we aannemen dat Jezus een historische persoonlijkheid was (en dat doe ik), een stuk aannemelijker dat hij in het Galilese Beth Lechem werd geboren. Dan valt er wel een mooi stuk legende weg. En de broodwinning van veel Judese Betlehemmers.
De Galilese Betlehemmers zien de negotie graag komen denk ik.
Maria’s maagdelijkheid
Nu we het toch over christelijke legenden hebben, dan is er ook nog de maagdelijkheid van Maria. Die berust op vertaling van één woordje. De evangeliën zijn geschreven in volks-Grieks, Koinè.
In de evangeliën wordt de maagdelijkheid van Maria ‘bewezen’ via een citaat uit de profeet Jesaja die circa 750 jaar eerder in het Hebreeuws schreef over een ‘alma’, עלמה , die een kind kreeg (Jes. 7:14).
De evangelisten dachten blijkbaar dat ‘alma’ maagd betekende, want ze gebruikten in hun verhaal het Griekse woord parthenos, παρθενος, dat inderdaad maagd betekent. Maar alma betekent dat niet, zoals uit Jesaja’s tekst al blijkt. Alma betekent ongetrouwde jonge vrouw waarbij haar seksuele ervaring in het midden wordt gelaten.
Besnijdenis van Jezus
Helaas, deze legende is dus ook al moeilijk vol te houden. Het is niet anders. Niet dat ik mijn christelijke vrienden hun kerstfeest misgun. De eindejaars feestelijkheden zijn toch al karig hier in Israël. Oud en nieuw, het feest van de briet mila, de Joodse besnijdenis van Jezus, wordt ook al niet gevierd. Het enige vuurwerk dat we voorbij zien vliegen is van Hamas.
cover illustratie Talma Joachimsthal
Het verhaal van de zeer losse schroeven van het maar al te mooie verhaal in het NT over JC kunnen we nog versterken, wanneer wij kijken naar diverse teksten op matseiwes, wanneer er een jonge vrouw is komen te overlijden.
Dan worden termen als alma en betoela gebruikt.
Duidelijk dat op een grafsteen geen vermelding zal staan welke seksuele handelingen de dame in kwestie eventueel bij leven zou hebben uitgevoerd.