Noach. Omgaan met vernietiging

Het zijn rottijden. Veel mensen om ons heen rouwen of zijn bang. Niet alleen in Israel: ook daarbuiten.

Ik weet niet hoe het jullie vergaat, maar ik had de afgelopen tien dagen het gevoel dat we misschien sliepen, of het niet goed zagen, of wilden geloven dat alles oké was, terwijl het echt niet oké is. Maar de aanslagen in Israël, de ongekende haat of het geveinsde onbegrip waarmee die genegeerd of goedgepraat werden, de antisemitische vooroordelen (de Joden hebben het aan zichzelf te danken, ze willen de macht, ze hebben de media, ze zijn wreed, zionisme is racisme). Het is deprimerend.

Wat me vooral aangrijpt, is het gevoel dat er een waterscheiding ontstaat. Ik merk het nu al: zo veel mensen om me heen vinden het “moeilijk om te kiezen”, of begrijpen (oprecht of minder oprecht) niet waar ik het over heb. Maar ook: hoe moet dit verder? Hoe kan ik nou ooit nog een gewoon gesprek hebben met iemand die eigenlijk vindt dat we schuldig zijn aan de aanslagen die op ons gepleegd worden? Hoe moet dit verder. En vooral: wat als er het ergste gebeurt?

Noach rechtvaardig en dronken

Noach was een rechtvaardige man – in zijn generatie. Dat klinkt aardig, maar Rashi legt uit dat we het moeten lezen dat Noach relatief rechtvaardig was: voor zijn generatie. Als hij in de generatie van Abraham geboren zou zijn, was het een onbelangrijke figuur geweest en zouden we nooit van hem gehoord hebben.

Noach was bovendien eenzaam. Hij zag de rampspoed die op hem afkwam, maar miste het vermogen om de wereld te veranderen of te beschermen. Hij heeft alleen opdrachten, en die voert hij uit.

Het laatste wat we van hem horen is helemaal een rotverhaal. Hij wordt dronken en laat alle etiquette varen. Een dronken lor. Een cynische, getraumatiseerde oude alcoholist die de totale vernietiging heeft gezien van bijna alles wat hij kende.

Noach opent het venster van zijn ark

Maar in vers 8:6 gebeurt er iets schijnbaar onbenulligs. Een kleine actie die enorme repercussies heeft. Iets wat niet alleen de wereld verandert, maar zelfs redt.

Tot nu toe heeft Noach alles gedaan wat hem opgedragen was, en alleen dát wat hem opgedragen was. Maar nu doet hij zelf iets.

Aan het eind van veertig dagen van vernietiging opent Noach het venster van zijn ark. En hij stuurt een raaf en dan een duif de wereld in. En hoewel dit in eerste instantie een mislukking leek, bleek dat het het begin was van een nieuwe wereld.

Nu niet optimistisch

Ik ben niet optimistisch. Niet over wat dit gaat opleveren, en zelfs niet óf en hoe veel mensen uit deze tijd gaan komen.

Maar ik weet ook dat er op enig moment een generatie op deze tijd terug zal kijken zoals wij op vorige generaties terugkijken.

Los van ons eigen belang, onze eigen angst, ons eigen verdriet moeten we wel het venster openzetten, en gedachten de wereld insturen in de verwachting dat er een betere toekomst voor ons ligt.

Sjabbat sjalom