Direct na einde sjabbat stuur ik drie auteurs het verzoek: zou je willen beschrijven hoe jij deze eerste oorlogsdag ervaart.
De eerste reactie komt snel binnen, van de Israëlische Erga Netz bij velen bekend als cultuurproducent wonend in Amsterdam. Erga is in shock, vier van haar kennissen murdered, schrijft ze in Hamas Attack on Israel. Ik plaats het stuk zondagochtend vroeg en vraag nog zes auteurs om hun reflectie op deze gruweldag. Voor drie uur ’s middags komen hun reacties binnen, met als laatste de heet-van-de-naaldreactie van Gideon van der Sluis uit Israël.
Kort voor 5 uur ‘s middags sturen we een extra Nieuwsbrief de deur uit met verbindende woorden van onze voorzitter Robbert Baruch.
Naar de kust
Op sjabbat rij ikzelf – semi-sjomer sjabbat als ik ben – naar de kust. Het is stormachtig weer, het zand vormt windduinen en stoere mannen laten halfronde zeilen wind vangen om met een surfplank de golven op te gaan. Ik trotseer de wind om mijn gedachten te verzetten. Al die nieuwsfragmenten die tot mij doordringen wijzen op een heel groot drama. 9/11 gaat door mijn hoofd, Jom Kipoeroorlog revisited.
Huis van Bendigamos
De klok houd ik in de gaten om op tijd terug te zijn voor de Simchat Toradienst. Eenmaal op de binnenplaats van het Moadon van Bne Akiwa zie ik een paar kinderen voetballen. Binnen dawwenen de mannen met hun fraaie talitot om. Het is vredig in het huis van Bendigamos (letterlijk ‘laten we zegenen’) en ik bedenk hoe mooi het is dat alles doorgaat in het jodendom, ook in zware crisistijd.
Zondagavond ga ik naar het Joods Cultureel Centrum om de grote solidariteitsbijeenkomst bij te wonen. Onder de indruk van de speech van Aline Pennewaard (namens het CIDI) vraag ik haar om deze te mogen afdrukken: Deze catastrofe is voor Israël wat 9/11 was voor Amerika.
Michel Waterman vraag ik zijn dagen vol Israëlactie te beschrijven. “Geen tijd”, antwoordt hij. “Druk, druk, druk”. Maar dat zegt hij altijd, en dan vloeit er meestal toch iets uit zijn vruchtbare pen. Hij vertelt in Nood breekt wet hoe deze sjabbat 7/10/23 een werkdag werd om binnen 24 uur een solidariteitsbijeenkomst uit de grond te stampen en noodhulp te organiseren.
Verslagenheid kan niet groter
Woensdagochtend heel vroeg komt de analyse van Ruben Vis binnen:
“De verslagenheid kan niet groter. Het Joodse volk, waar ook ter wereld, verkeert in intens verdriet. In het 75ste jaar van haar bestaan is de staat Israël ongekend hard getroffen. Als Israël wordt getroffen, worden wij allen getroffen.”
Hartverwarmende steunverklaringen
Vis beschrijft de solidariteitsbijeenkomsten van joodse gemeenten in heel Nederland en geeft een overzicht van de hartverwarmende verklaringen die bij het NIK binnenkomen van onder meer OJEC (Overlegorgaan Joden en Christenen), OJCM (Overleg Joden, Christenen en Moslims), de Katholieke Raad voor het Jodendom, de Protestantse Kerk en de Nederlandse Bisschoppenconferentie.
Ruben Vis, secretaris van het NIK, geeft troostende woorden en vraagt ons om te kijken naar die verre neef of vergeten vriend. Ik geef Rubens tekst een prominente plek op de homepage en verwijs ernaar op onze socials.
Op1
Woensdagmiddag komt Salomon Bouman met een tweede bijdrage: hij vreest dat Hamas woord zal houden en de gijzelaars zal vermoorden als het Israelische leger Gaza binnen trekt.
Als ik ‘s avonds naar Op1 kijk, hoor ik Salomon hetzelfde zeggen. Hij zit naast schrijfster Ronit Palache, de Palestijns-Nederlandse politicoloog Radi Suudi en, onder meer, D66-Kamerlid Alexander Hammelburg in een uitzending vol duiding en nuance, een verademing.
Vandaag op ‘donderdag deadlinedag’ komt een bijdrage binnen uit Jaffo van Ron van der Wieken. Eerder beschreef hij in De Vrijdagavond over zijn zorgen over de aantasting van de democratie door de plannen van deze extreem rechtse regering. Nu voel je angst in zijn woorden als hij de islamitisch geïnspireerde agressie beschrijft die hen in Israël overvalt.
Aandacht voor cultuur?
‘Moeten we deze week aandacht besteden aan cultuur?’, vraag ik de leden van de Cultuurkring van De Vrijdagavond, een cluppie betrokken auteurs uit de culturele hoek.
Het is een dilemma, zo leg ik ze voor. We hebben niets anders aan ons hoofd dan de aanval van Hamas, maar het leven gaat ook gewoon door.
We zijn trots op onze joodse traditie – die zo onverstoord doorging op Simchat Tora zo merkte ik bij Bendigamos. We zijn trots op onze veelzijdige cultuur die overal in de wereld, en zeker bij ons in Nederland bloeit en groeit.
Muzikale dagsluiting
Muziek geeft troost, daar waren we het over eens. De dagsluitingen die de in Amsterdam wonende Israelische zangeres Nani Noam Vazana vanaf deze zondagavond wekelijks op NPO2 zal verzorgen, is een mooie aanleiding om deze sjabbat in te gaan met een van haar ontroerende Ladino-songs: Fada De Mi Korazon.
Spinoza
‘En we zouden toch aandacht besteden aan de Spinozamaand’? Zo appte een van de Cultuurkringers me. Ja, dat is waar en, bedacht ik me, het nadenken over grondgedachten en het lernen gaat altijd door, als kern van de joodse traditie.
Na dagen vol oorlogsgeweld lijkt Soekot een eeuwigheid geleden. Toch is het nog geen week geleden dat het Soekotproject op het Waterlooplein – waar wij veel aandacht aan besteedden – werd afgesloten met een levendige bijeenkomst met sprekers als Gerben Post en Bart Wallet. Bij die afsluiting kwam ik mijn oude filosofieprof Victor Kal tegen. ‘En dat is een Spinozaspecialist vanuit een diep joods gevoel’, zo realiseerde ik me.
“Victor, alsjeblief, laat je licht schijnen op het Spinoza-debat,” vroeg ik hem woensdagmiddag en vandaag kwam zijn artikel binnen: Spinoza wil onafhankelijke meningsvorming de pas afsnijden. En eindelijk snap ik mijn aarzeling met betrekking tot de Spinoza-hype …
Shmuel Katzman kreeg al op dinsdag een herinnering: “U opent Beersjiet”, zo appte ik de rabbijn van Den Haag om eraan toe te voegen: “Het leven gaat door …” Direct kreeg ik een antwoord: “Zonder Tora, geen leven!”
Nood opent venster
In zijn parasja lezen we: “Nood opent een venster in onze diepste krachten waardoor we toegang krijgen tot sluimerende mogelijkheden en diepere reservoirs van energie en inzicht die anders misschien ongerealiseerd bleven.”
Troost en sterkte allen in deze zware tijden & sjabbat sjalom
cover: foto strand IJmuiden 7/10/23, beeldproduktie Bloom
Geef als eerste een reactie