Boven mijn bureau hangt een briefje met de tekst: “Je krijgt spijt van de dingen die je niet hebt gedaan”.
Naar dat briefje kijk ik even als Aviva Pels haar Rosj Hasjana bijdrage inlevert met de titel: Mijdt Spijt!
“Een Jehoede kan charote krijgen”, schrijft ze… ofwel: iemand kan op zijn keuze terugkomen of een vergissing goedmaken. “Maar spijt hoeft men niet te hebben. Dat leidt maar tot somberheid in plaats van tot aktie.”
Voor mij betekent ‘mijdt spijt’ een stimulans om onverdroten ‘ja’ te zeggen tegen nieuwe uitdagingen, om geen uitnodiging af te slaan, om kleine verzoeken altijd te honoreren en direct excuses te maken als de situatie daarom vraagt.
Barend Elburg, een oude bekende voor velen, maar een nieuwe auteur van De Vrijdagavond, introduceert een Ba’al Toke’a (Sjofar blazer) die zich liet dopen en daar reuzespijt van kreeg. Elburg vertaalde vele korte verhalen en parabels over de Hoge Feestdagen van Shai Agnon en laat ons meegenieten.
Grote Verliezen
Wij verlaten dit jaar met twee grote verliezen.
Vorige week plaatsten we vijf nagedachtenissen aan rabbijn, docent en medeoprichter van De Vrijdagavond Leo Mock. Ik mis hem immens.
Kort voor het sluiten van deze krant schrokken we van het overlijden van Ies Vorst. Op gezegende leeftijd dat wel, maar als een iconische naoorlogse rabbijn als Ies Vorst heengaat, trillen we allemaal. Ruben Vis schreef onmiddellijk een diepgaand In Memoriam over deze alom geliefde rabbijn.
Raya Lichansky schrijft in een persoonlijk stukje wat Ies Vorst als docent joodse kennis voor haar berekende: “Hoe joods ik was, wat ik wel (en vooral niet) wist maakte rabbijn Vorst niet uit. Als je niets weet kun je ook niets vragen, dus ik luisterde vooral en liet me meevoeren in een nieuwe manier van denken.”
Zowel Leo als Ies waren mannen zonder kapsones, geleerden die niet om titels geven (wie wist dat Leo smicha kreeg na zijn jesjiewestudie?), mannen met een natuurlijke bescheidenheid die de kunst van het luisteren beheersen, mannen met empathie en geduld gekoppeld aan een welhaast grenzeloze kennis. Zij laten ons verweesd achter.
Keur aan onderwerpen
Maar geen rachmones, het nieuwe jaar begint vrijdagavond na zonsondergang en we gaan er wat van maken.
Onze auteurs komen met een keur aan onderwerpen.
Jeroen Sprenger ziet tot zijn spijt hoe het Joods Biografische woordenboek aan het wegkwijnen is. Hij doet een dringend beroep op de verantwoordelijken om dit belangrijke werk voor Joods Nederland in leven te houden. Salomon Bouman vreest een braindrain als het Israëlische Hooggerechtshof zich opzij laat zetten. Ephraïm Goldstoff komt met een angstaanjagende herinnering aan de Juwelenbeurs van Basel in 1990. Onze jongste verhalenverteller Anouk Dorfmann waarschuwt haar dochters geen ongewenste mannenhanden te accepteren.
Uittocht
We sluiten de indrukwekkende serie van Marcel Prins en Jona van der Schelde over de Uittocht van Joden uit Noord-Afrika en de Arabische wereld af met het verhaal van Raphael Israeli. Als jongen van dertien besluit hij de vijandig geworden bevolking van Fez te ontvluchten naar Israël, het land waar hij zich vrij voelt.
Dank Marcel en Jona voor acht indringende en inzichtgevende verhalen. Je hoort Shaul, de twee Liliana’s, Yehuda, Edy, Levana, Shimon en Raphael vertellen en ziet voor je hoe ze de verdrijving van Joden uit moslimlanden hebben ervaren.
Chesed
“Zonder chesed (liefdevolle daden ten behoeve van een medemens) houdt de wereld op te bestaan, is een basisidee in de Joodse traditie.” Zo vervolgt Aviva Pels haar Rosj Hasjana-artikel.
Wel eerst de dingen opruimen waar je spijt van hebt, die je beter had kunnen laten of anders had moeten doen.
Of zoals Pels het zegt: “Eerst appeltjes schillen en dan pas aan de zoete appel!”
cover en Rosj Hasjana-kaart ontwerp Talma Joachimsthal, met het logo van De Vrijdagavond ontworpen door Françoise Nick
Geef als eerste een reactie