Door de Amsterdamse grachten varend voor een familiefeestje, lang geleden, wees de kapitein ons op een bootje met de naam ‘Mijdt Spijt’.
Wat een goed advies, dacht ik. En ook nog Hollands-moralistisch, was mijn bijkomende gedachte.
Toch ondernam ik vaak acties die mij later een gevoel van spijt gaven. Soms een lichte sensatie: dit had ik beter kunnen aanpakken tot en met berouw waarvan ik me nog steeds bewust ben.
Tesjoewa (inkeer) in praktisch perspectief
Een Jehoede kan charote krijgen… zegt het aan het Jiddisch ontleende spreekwoord. Met andere woorden: iemand kan op zijn keus terugkomen of een vergissing goedmaken. (Charote, berouw komt van het Hebreeuwse חרטה (charata))
Zich van spijt de haren uit het hoofd kunnen trekken, nee dat helpt niet en het hoeft niet.
Wegzinken in een staat van depressieve overwegingen: geen optie.
Reparaties verrichten
Het bezig zijn met het proces van Tesjoewa is reparaties verrichten. Defecte of verwaarloosde onderdelen van menselijk gedrag eerst onder ogen zien en dan de betere opties uitstippelen is iets dat tot actieve opgewektheid leidt.
Het is fijn (en duurzaam) wanneer een defect huishoudelijk apparaat gerepareerd kan worden. Evenzeer heeft een mens met een bewust ingegaan Tesjoewa-proces bewust een gevoel van innerlijke heling. Er wordt je niet gevraagd om een ander iemand te worden. Een betere versie van jezelf, dat is de bedoeling van de introspectie.
Belangrijkste thema van Joods Nieuwjaar is het evalueren van het afgelopen jaar en tot innerlijke, persoonlijke verfijning komen. Rosj HaSjana, twee dagen feest, maar met een karakter van ingetogenheid. De ernst van deze dagen komt voort uit een van de namen voor Rosj HaSjana: Jom HaDin. Dag van de rechtspraak.
Deze dagen beoordeelt de Hemelse rechtbank de mensheid. Een oordeel waarop de mens invloed kan uitoefenen. We zijn zelf onze beste advocaat.
“Rabbi Jehoeda zei: Tesjoewa (inkeer) doet de helft, Tefilla (gebed) doet alles! Maar Rabbi Jehosjoe’a zei: Tesjoewa doet alles en Tefilla de helft.” (Midrasj Wajikra)
Elk mens is een boek…
Ieder mens is tot op zekere hoogte zijn of haar eigen biograaf. Rond de puberteit stoppen kinderen tamelijk spontaan alles wat door hun ouders, school, familie en vrienden is aangegeven of opgelegd voetstoots aan te nemen of te volgen. Het kind gaat nu het eigen verhaal schrijven. Vele verhalen die een leven zullen vullen. En uiteindelijk vormen al die levensverhalen een denkbeeldig boek. Maar wát zeggen mensen aan het eind van hun leven?
Moed
Als verpleegkundige in een verpleeghuis in Australië voor palliatieve zorg maakte Bronnie Ware vele patiënten in hun laatste levensfase mee.
Bronnie Ware, zie haar website Living without regrets
Haar eigen leven ging niet altijd over rozen en ze besloot aandacht te schenken aan beschouwende woorden die haar patiënten over hun bijna-voorbije leven met haar deelden. Hun geluk en pech. Hun trots en pijn. Hun dankbaarheid maar zeker ook… hun spijt.
En ze merkte op dat terminale patiënten opmerkelijk vaak zeiden:
‘Had ik maar de moed gehad mijn leven te leiden zoals ik dat zelf wilde; en niet zoals anderen dat van mij verwachtten.’
De authenticiteit van elk mens wordt voortdurend op de proef gesteld. We vervullen allerlei rollen binnen familie, voor onze baas, in onze sociale gemeenschap. Maar wie wil je écht zijn en hoe wil je eigenlijk zélf leven?
Deze vraag kan een leidraad zijn bij Tesjoewa. Wanneer je in stilte rustig naar binnen kijkt, zie je die unieke persoon met unieke uitdagingen en mogelijkheden in het leven.
Horizontale lijn moet schoon zijn
Al richten de Joodse gebeden op Rosj HaSjana zich veelvuldig op de verstoorde relatie met de enige, onzichtbare, scheppende en oordelende God, het kan niet het begin zijn van de Tesjoewa.
In de maand Elloel (voorafgaand aan de Hoge Feestdagen) waarin er al dagelijks smeekbeden, slichot worden gezegd is de eerste opdracht schoon schip te maken met verstoring in de verstandhouding met andere mensen.
De horizontale lijn moet ‘schoon’ zijn, voordat we de hogere kanalen kunnen openen.
Dus vraagt en schenkt men elkaar vergeving voor kleine misverstanden of lost men grote conflicten op tijd op.
Het zou niet mogelijk zijn in een meditatieve staat te dawwenen (bidden) in sjoel terwijl er elders met een buurman, collega, vriend nog appeltjes te schillen liggen.
Money is as money does…
Een schijnbaar eenvoudige mitswa (Torah-gebod) is Tsedaka. Het afstaan van tien procent van ons netto inkomen aan een ander. Dat kan een instelling zijn of een project, een goed doel. Het kan een persoon zijn die een beetje financiële steun goed kan gebruiken. Het kan anoniem, dat is een hoog niveau bij liefdadigheid. Maar het kan ook persoonlijk, van mens tot mens.
Chesed: liefdevolle daden
Zonder chesed (liefdevolle daden ten behoeve van een medemens) houdt de wereld op te bestaan, is een basisidee in de Joodse traditie
Hoe hoogdravend dit moge klinken: het ligt echt voor het oprapen!
Een bezoek of telefoontje aan een vereenzaamde vrouw of man, het betekent aan de ontvangende kant vaak opvallend veel. Dat ene ziekenbezoek waarin je zó geen zin hebt: het kan de dag van een patiënt maken of breken.
Bij een langdurige ziekenhuisopname keek ik gespannen naar de deur of er iemand tijd had weten te maken. En vaak kon ik denken of zeggen: You made my day!
‘Ja maar we hebben alleen maar even zitten kletsen…’ protesteerde de bezoeker.
Eerst schillen
Nee, het was veel meer. Even was ik gewoon weer vriendin of kennis of familielid.
Eerst appeltjes schillen dus en dán pas aan de zoete appel!
cover: illustratie Sefira Lightstone voor Chabad
Geef als eerste een reactie