We lezen deze week een bijzonder rijk gevulde parsje met maar liefst 74 van de in totaal 613 mitswes. Kie Teetzee staat hiermee met stip boven alle andere wekelijkse Tora-parasjot.
Het gemeengoed is het onderhouden van goede relaties. Tussen mens en God maar vooral mens en medemens.
In tijden van oorlog lezen we hoe met gevangenen en oorlogsbuit om te gaan, het gaat over het verbod op discriminatie en racisme, over het belang van gelijkwaardigheid, de relatie tussen werkgever en werknemer, ouders en kinderen (opvoeding, maar ook erfenis na overlijden). Er staan regels over de relatie tussen man en vrouw, maar ook over de relatie met dieren en dierenwelzijn in het algemeen.
Dierenwelzijn
We lezen over hoe we een dorsende os niet moeten muilkorven. Zoals ook eerder staat aangegeven dat bij het plukken van druiven de werknemers ook druiven mogen eten. We worden opgedragen de sterke os niet met de zwakkere ezel te laten ploegen. We dienen beide dieren in hun merites te laten en een veilige en passende werkomgeving voor elk te verzorgen. Het voorkomen van dierenleed (tsa’ar balee chajiem) staat voorop en zo zijn er nog veel andere regels zoals eerst de dieren eten geven alvorens je zelf gaat eten.
Wegsturen van de moedervogel
De meest in het oog springende mitswe is het zogenaamde sjiloe’ach hakeen het wegsturen van de moedervogel alvorens je de eieren uit het nest pakt. De Tora geeft zelfs aan dat deze mitswe zo belangrijk is dat een lang leven beschoren is voor wie dit goed vervult.
Heel toepasselijk overkwam mij dit zeer recent. Mijn kinderen renden dolenthousiast naar me toe vertellend dat onder het raam van een van hun kamers een duivennest is en dat de duif al paar dagen aan het broeden is. Mijn oudste dochter: “nu kan je eindelijk deze mitswe vervullen!”
Twee eieren
Zo gezegd zo gedaan, ik wachtte tot de volgende dag , zodat bij daglicht, nog voor de schemering ik de duif kon wegsturen. Ik pakte de twee eieren nadat de duif was weggejaagd en maakte het nestje ongedaan. Nee, ik maakte er geen omeletje van, maar gooide de piepkleine eitjes weg. Of ik een brooche had gemaakt? Nee, ik legde uit dat er allerlei voorwaarden aan verbonden zijn en dat er geen zegenspreuk wordt uitgesproken omdat het bijzonder lastig is aan die voorwaarden te voldoen (bijvoorbeeld de vogel kan zelf wegvliegen nadat je al de brooche hebt gemaakt, het is een privéterrein en dergelijke).
Allerlei ziektes
Voldaan met de missie, maar een van mijn kinderen barst in huilen uit. Boos en verdrietig: “Hoe heb je dat kunnen doen, de zielige duif is nu op zoek naar haar jong!”
Ik legde uit dat duivennestjes allerlei ziektes met zich meebrengen en dat het raam naast haar bed was, en dat we sowieso dit nestje moesten weghalen. Ze gaf me wel te denken: hoe ethisch is dit en waarom gebiedt de Tora dit? Uiteraard in andere omstandigheden en ter vervulling van dit gebod is het niet nodig de eieren weg te pakken.
Je kunt de eieren simpelweg drie tefachiem (een tefach is ongeveer een vuistbreedte ofwel acht centimeter) optillen en dan weer terugleggen en kunt dit ook meerdere keren doen en de moedervogel kan erna rustig verder broeden.
Mededogen of betere mensen
Maar wat is de reden dan?
De traditie leert ons dat mededogen belangrijk is, maar dat mededogen niet de hoofdreden is. Maimonides sluit dit zelfs geheel uit dat dit de reden kan zijn, omdat anders de Tora ons had geboden ons van vlees te onthouden. Rabbenoe Bachja geeft aan dat het wegnemen van zowel moeder als kroost synoniem staat voor het uitroeien van een gehele soort. Nachmanides wijst er tot slot op dat het juist om ons gaat: door compassie voor dieren te tonen, zorgen we ervoor dat we onszelf het belang van mededogen bijbrengen.
Geen onnodig leed
Een mooie gedachte, door goed met medemens en dier om te gaan, worden we zelf betere en mooiere mensen. Kie Tetzee met alle ge- en verboden herinnert ons eraan dat er naast rechten ook plichten zijn. Juist omdat dieren als zodanig geen rechten hebben, is het aan ons om ervoor te zorgen dat hen geen onnodig leed wordt aangedaan.
Op naar een mooiere samenleving: sjabbat sjalom!
De Vrijdagavond
uw wekelijkse kwaliteitskrant
donaties gaan naar de anbi-Stichting Hallo Joods, de uitgever van
De Vrijdagavond, en zijn aftrekbaar als gift goede doelen
Geef als eerste een reactie