Vorige week was het weer eens zover: discussie over de hoofddoek. Dit keer was de aanleiding dat het kabinet had besloten om een langlopende discussie te beslechten: medewerkers van de politie die in contact komen met burgers moeten er neutraal uitzien. Ze mogen geen uiterlijke tekenen dragen van hun geloofsovertuiging. Geen keppel, geen tulband, geen kruisje om de nek en geen hoofddoek.
Vooral deze laatste is relevant, want sommige moslima’s hebben interesse om bij de politie te gaan werken. Nu is het duidelijk: wie niet bereid is haar hijab af te doen, is niet welkom bij de politieorganisatie.
Juridische status
Laten we deze mededeling eens uit elkaar schroeven. Er werd direct een heleboel over gezegd en geschreven, maar wat ik niet gezien heb is welke status deze maatregel heeft. Komt er een wetsvoorstel waar de coalitiepartijen braaf voor zullen stemmen? Is dit een interne beslissing die de Minister van Justitie en Veiligheid kan nemen voor de politieorganisatie? (Ik dacht altijd dat de politie viel onder de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, maar daar is kennelijk iets in veranderd.) Mij is nog niet helemaal helder wat de juridische status is van deze mededeling. En hieruit volgend: kunnen politieagenten hiertegen protest aantekenen?
Noch in depot, noch als woordvoerder
Laten we dat voor een volgende keer bewaren en ons concentreren op de keppel. De keppel, die ook werd genoemd als een van die religieuze uitingen die niet langer getolereerd worden op het hoofd van een agent in functie die interacties heeft met de bevolking. Iemand die bij het depot werkt waar de weggesleepte auto’s worden neergezet mag geen keppel meer dragen, of een agent achter de balie, of een politiewoordvoerder op de televisie.
Wat was de reactie van Joodse organisaties en vertegenwoordigers hierop?
Heel in het kort: de vertegenwoordigers van de ‘Joodse gemeenschap’ vonden het eigenlijk wel best, te zien bijvoorbeeld aan de tweets van zowel Federatief Joods Nederland als van Ronny Naftaniël. Want, luidde een argument dat ik meermalen las, Joden die een keppel dragen gaan toch niet bij de politie werken, dus het probleem bestaat niet.
Joden bij Amsterdamse politie
Wat natuurlijk een rare redenering is, want er werken nu echt al Joden bij de (Amsterdamse) politie. Hoe weet men zo zeker dat geen van die mannen een keppel draagt? Of dat ooit zou willen doen? Dat het in de toekomst voor een keppeldragende Joodse jongen onmogelijk wordt bij de politieorganisatie te gaan werken, doet er kennelijk niet toe.
Hoor ik hier het impliciete argument dat religieuze Joden niet bij de Nederlandse politie zouden moeten willen werken, omdat dit geen plek is voor een keurignette Joodse jongen? Met andere woorden: we laten de politie over aan anderen, anderen moeten de problemen van de Nederlandse samenleving maar oplossen? En geldt dit dan ook voor de Nederlandse krijgsmacht?
Niet langer welkom
Het aspect dat een keppeldragende Joodse jongen niet langer welkom is behalve als-ie zijn keppel afzet, speelt kennelijk geen rol.
Of wordt zorgvuldig weggemoffeld onder de drogredenering dat een Jood natuurlijk altijd een pet kan opzetten. Is dit niet vreemd? Stel dat keppeldragers niet langer welkom zouden zijn bij de opleidingen tot docent aardrijkskunde, zouden we dan ook zo nonchalant reageren?
Iets van solidariteit met andere religieuze minderheden ontbreekt totaal. De sikh met zijn tulband, de moslima met haar hoofddoek, de christen met het kruisje – in dit rijtje horen we kennelijk niet thuis. Even afgezien van hoe eigenaardig dit is, vriendelijk gezegd, zie ik in het geval van de politie ook een probleem.
collage van politie met keppel of hoofddoek in de UK en Israel
Afspiegeling bevolking
De politieorganisatie krijgt dagelijks te maken met de hele Nederlandse bevolking. Van de agent op de fiets tot de motoragent bij een wegversperring, tot de agenten die voetbalsupporters begeleiden, tot de rechercheurs en de medewerkers van de technische recherche – ze komen overal. Om de interacties met de Nederlandse samenleving goed te laten verlopen zouden deze politiemedewerkers een afspiegeling van de Nederlandse bevolking moeten vormen. Dan werkt de organisatie namelijk beter en zijn de resultaten groter.
Statistisch gezien zullen de Joden als 0,3 procent van de Nederlandse bevolking echt niet in enorme aantallen de politieopleidingen bestormen, dat begrijp ik ook wel. En de orthodoxe keppeldragers vormen in ons midden een nog weer kleinere minderheid, dus statistisch gezien gaat het om een enkeling per decennium. Mijn punt is dat het voor deze enkeling wel mogelijk moet zijn.
SGP’ers wel
En het tegenovergestelde is ook niet goed: dat de politieopleiding alleen beschikbaar is voor die Nederlanders bij wie je aan de buitenkant niet ziet wat hun (geloofs)overtuiging is. Ik begrijp werkelijk niet hoe sommigen die denken ons te vertegenwoordigen hier fluitend overheen stappen. Want: iemand kan lid zijn van de meest enge extreemrechtse organisaties, zolang hij geen hakenkruis in zijn nek tatoeëert is ie van harte welkom op de opleiding – en vervolgens in onze politiebureaus. SGP’ers die de rechten van andersdenkenden en vrouwen willen inperken en de doodstraf willen herinvoeren, mogen wel naar de politieschool – want je ziet ‘t niet aan de buitenkant – en iemand met een hoofddoek, of een tulband, of een keppel op mag niet.
Vergeet niet dat een religieuze overtuiging hebben niet gelijk staat aan extreemrechtse denkbeelden. Dat is niet een-op-een zo, en wie dat niet gelooft neem ik graag mee op een rondje langs personen en organisaties in de buurt waar ik woon. En om hetzelfde punt ook van een geheel andere kant te belichten: een aanhanger van ISIS die zijn baard afscheert en een pak aantrekt van Suit Supply kan zo doorlopen bij de poort van de politieschool.
Linkse rakkers
Ik heb me vroeger nooit een seconde bezig gehouden met de vraag of ik politieagente wilde worden. Geen haar op mijn hoofd… Achteraf gezien denk ik: die organisatie had best wat meer linkse rakkers als ik kunnen gebruiken, om enige balans aan te brengen, en meer representatie van andersdenkenden te organiseren. Wat iets heel anders is dan een schijnneutraliteit waarborgen.
cover: promo poster We value difference van de Essex Police, UK
Het al weer zo ver dat over deze in mijn ogen goede richtlijn al negatief wordt gereageerd.
Probeer maar als agent met keppel of hoofddoek iemand staande te houden en te verbaliseren. Je kan er op rekenen dat de beledigingen om de oren vliegen. Laten we de richtlijn gewoon te accepteren. Is het ongewenst dan is er een Tweede Kamer die hier wat van kan zeggen.
tja, dan is een uniform geen uniform meer
Hiermee sla je de spijker op z’n kop: “Of wordt zorgvuldig weggemoffeld onder de drogredenering dat een Jood natuurlijk altijd een pet kan opzetten.” Dat is geen drogredenering maar feit. Keppel op zich is niet de hoofdzaak. De bedekking van het hoofd is waar het om gaat en dan vooral op bepaalde momenten, nl. wanneer je bijvoorbeeld een brooche maakt. Dat doe je meestal niet als je in actie bent als diender, maar wanneer je je boterhammetje wil gaan eten ofzo. Als je dan je pet opzet, zal je collega alleen denken: die pet past ons allemaal.
Dit is inderdaad een zorgwekkende besluit van de Minister van Justitie en Veiligheid. Het gaat er niet om of er orthodoxe agenten zijn die een behoefte hebben hun keppeltje te dragen of zij het met een petje kunnen bedekken. Het gaat om het principe, de beperking van de vrijheid van godsdienst en discriminatie op basis van godsdienst. Als wij daarna streven is het van belang dat wij dat voor ieder individu eisen, ook die met andere geloofsovertuigingen.
Met Ministers Yesilgöz melding dat zij zich beschikbaar stelt als lijsttrekker van de VVD, als zij die benoeming krijgt en dan voor premierschap campagne gaat voeren, moet zij haar standpunt hierover verhelderen.
Over het algemeen vindt ik Minister Yesilgöz een indrukwekkende politicus, zij heeft zich ook sterk ingezet voor het bestrijden van antisemitisme, (vorige week kwam zij met het voorstel om holocaust ontkenning te verbieden, daar ben ik het trouwens oneens mee, omdat het onder vrijheid van meningsuiting valt, maar de gedachte erbij is juist).
Bedankt voor de reacties.
Het is boeiend om te zien dat Levy Katzman mij bij valt. Dit gaat uiteindelijk om een beperking van de vrijheid van godsdienst.
Het zal duidelijk zijn: ik ben het niet eens met Trudie van der Spek, die feitelijk stelt dat een politie-uniform ophoudt een uniform te zijn – zodra de drager van het uniform iets op zijn of haar hoofd zet, of om zijn of haar hoofd bindt. In andere landen geldt dit helemaal niet, ook niet in Israël trouwens.
Ed Kornalijnslijper meent dat politieagenten met keppel of hoofddoek geen gezag hebben, en dat we het daarom niet moeten toestaan. Ik begrijp de redenering wel, maar ik ben het er niet mee eens. Dan maak je namelijk als joodse of islamitische politieagent al een knieval naar je belagers, voor je goed en wel begonnen bent. Terwijl het nu juist bij uitstek de rol van de politie is om naar voren te stappen als er problemen zijn en mensen slecht worden behandeld.
Ruben Vis maakt een goed punt, maar hij gaat mijns inziens voorbij aan de principiële kant van de zaak.
Die is wat mij betreft tweeledig. Ten eerste is het natuurlijk raar dat een Joodse man die een keppel draagt niet welkom is bij de politie, behalve achter een muur, mits hij maar niet in contact komt met de bevolking. (Zijn niet-keppeldragende moeder, zus of dochter is overigens wél welkom, hoe logisch is dat?) Iemand kan wat Ruben betreft best in de kantine gaan zitten hannesen met een petje om een brooche te kunnen maken. Ik zie het als een inbreuk in de persoonlijke levenssfeer en de vrijheid van geweten van mensen, maar Ruben ervaart dat kennelijk in dit geval niet zo.
Ik vraag me af of we de eisen aan de uiterlijke verschijning van de neutraliteit-uitstralende-ambtenaar ook gaan bespreken in relatie tot medewerkers van de gemeenten, mensen die achter de balie zitten bij een overheidsinstelling, of anderszins diegenen die de overheid op de een of andere manier vertegenwoordigen. Is Ruben Vis dan ook geen tegenstander van een keppelverbod? En hoe ver mag zich dit dan uitstrekken? Tot de medewerkers aan de balie waar je je paspoort ophaalt? Tot de trambestuurders bij het Amsterdamse GVB en de Rotterdamse RET? De gedeputeerden in de provincies die een lint komen doorknippen ergens? Bewakers in penitentiaire inrichtingen? De leden van de Raad van State?
In mijn meer cynische momenten denk ik: je kunt er op gaan zitten wachten. Hoe stellen we grenzen aan toekomstige inperkingen van de vrijheid van godsdienst, als vrijwel niemand teweer loopt tegen de ban op de keppel bij de politie? Waarbij ik het graag doortrek naar de hoofdbedekking en versierselen die horen bij andere godsdienstige tradities. Want het gaat niet alleen om die keppel, die wordt erbij gepakt om in dit geval een punt te kunnen maken tegen moslimvrouwen. Dat er niet veel meer bezwaar wordt gemaakt tegen deze rol, als medeslachtoffer van een verbod waar je in dit geval toevallig zelf weinig last van gaat ondervinden, vind ik eigenlijk onbegrijpelijk.
Je moet wel zwaar mesjogge of levensmoe zijn als politieagent of boa om in 1924 met een keppel op door Rotterdam Noord,Kanaaleilanden, de Schilderswijk ,enz.te lopen.