Het is best opmerkelijk: ik ken Awraham Soetendorp inmiddels ruim vijftig jaar, en tóch weet hij mij na al die jaren – en nog wel op papier – weer te ontroeren. Ik dacht dat ik alle verhalen zo langzamerhand wel kende. Nee dus.
Natuurlijk, een verhaal dat deel uitmaakt van je levensgeschiedenis, ga je niet zomaar aan ieder lid van je gemeente vertellen. Ook als je bijna twintig jaar hebt samengewerkt voor het blad van de Liberaal Joodse gemeenschap van Nederland zal dergelijke intieme geschiedenis niet zomaar langskomen.
Wat Awraham vertelt over zijn tante Trees en hun bijzondere relatie is een goed voorbeeld van die intimiteit, van zijn eerlijkheid en tevens van de koppigheid die soms de kop opsteekt. Hij vertelt dat hij grote moeite had met de beslissing die tante Trees had genomen inzake haar leven, en waar zij hem actief in had meegenomen. Hij probeert haar nog tot ander inzicht te brengen, maar laat haar in haar waarde: “Ik had een afspraak gemaakt met mijn tante. Ik moest het doen. En ik heb het gedaan.”
Geestelijk raadsman
Levenslessen van een rabbijn is in samenwerking geschreven door Awraham Soetendorp en Annemiek Leclair. Centraal staat Awrahams “kunde en inzet als geestelijk raadsman.” Als kind van zijn gemeente, de LJG Den Haag, hoorde ook ik wel eens het gemopper wanneer hij weer op reis was om zijn bijdrage te leveren om de wereld te redden. En soms is het wat zoeken naar dat pastorale aspect in Levenslessen. Awraham wist zelf ook heel goed dat zijn vele reizen soms lastig lag. “Mijn nationale en internationale activisme leverde conflicten op met het bestuur van mijn gemeente, want hoe kun je dat combineren? Dat pastorale werk en die nomade die door de wereld gaat?”
Op conferenties trof Awraham vooral personen die kozen voor alleen een internationale rol. Soetendorp:
“Ik kan concluderen dat deze existentiële verwevenheid vruchten heeft afgeworpen. Het pastorale werk, de intieme relatie met mensen in en buiten de gemeente die mij dierbaar werden, heeft mij geholpen om geen nomadische conferentieganger te worden. De gevoeligheid in mijn contacten met gemeenteleden gaf mij de kracht om de barricades op te gaan. En omgekeerd hoop ik dat mijn activisme mijn gemeenteleden een verademend wijder perspectief naar buiten verschafte.”
Hoe die twee aspecten soms “op het scherpst van de snede” samen kwamen, laat ik u liever zelf ontdekken in dit kleine, intense boek.
Leeftijd van de zeer sterken
Nu Awraham de leeftijd der wijzen heeft bereikt, ontkomt hij er niet aan na te denken over de eindigheid van zijn eigen leven en alles wat nog niet is afgerond. “Ik had er maar drie maanden kunnen zijn, en nu word ik tachtig, be’ezrat HaSjem, met Gods hulp.”
Volgens Psalm 90 is dat de leeftijd van de zeer sterken. “Ik realiseer mij dat ik het verhaal af wil maken. Dat ik die uitgang uit dat bos wil vinden voordat het moment komt dat ik, zoals ieder mens, ontstijg naar een andere werkelijkheid.”
Nee, hij zal zijn ‘klus’ niet kunnen klaren, maar dat ontslaat hem niet van de verplichting. “Naar de woorden van rabbi Tarphon in ‘De spreuken der vaderen’, een bekend deel uit de Misjna:
Het moge je weliswaar niet gegeven zijn om het werk af te maken, maar dat ontslaat je niet van de verantwoordelijkheid om je volledig aan het werk en de voleinding daarvan te wijden.
Awraham Soetendorp (1943) is emeritus rabbijn van de Liberaal Joodse Gemeente in Den Haag.
Annemiek Leclaire (1969) werkt als journalist voor Vrij Nederland, NRC en Flow. Daarnaast heeft ze een gesprekspraktijk voor zingevingsvragen.
cover: auteurs Annemiek Leclaire en Awraham Soetendorp, Den Haag, 2002 Foto: Bob Bronshoff
Een héél bijzonder boek en een emotioneel eerbetoon aan zijn vader Jacob Soetendorp, die de Liberaal Joodse Gemeente na de oorlog weer groot heeft gemaakt!