Op donderdag 4 mei, de avond van de Nationale Dodenherdenking, om 21.00 uur zetten theatermakers en artiesten in heel Nederland zich in om deze dag van extra betekenis te voorzien. Er spelen gelijktijdig meer dan 120 voorstellingen die ieder op hun eigen manier betrekking hebben op de Tweede Wereldoorlog. Bijvoorbeeld De Soldaat (#withfilter) over de aantrekkingskracht van soldaten en De beschieting op de Dam van Mimetheatergroep Bambie. We spreken met enkele makers.
Van afschuw naar aantrekking
Allereerst spreken we Jasper Koopmans en Franziska Menge over hun voorstelling
De Soldaat (#withfilter)
Jasper: “De propagandawerking in oorlogen vond ik altijd al interessant, de kunst van iets in beeld brengen. Dan werd er bijvoorbeeld verteld dat een leger een slag had gewonnen, terwijl het in werkelijkheid helemaal fout ging. Eigenlijk net zoals we het nu ook zien gebeuren.”
Franziska: “Die beeldvorming fascineert mij ook. Hoe worden beelden van soldaten naar buiten gebracht, toen en nu?” Krijgt het publiek een eindconclusie mee over de soldaat?
Jasper: “Het is voor ons de kunst om het publiek zelf een mening te laten vormen. We hebben een afstand tot die wereld, maar we zoeken naar de ingang: hoe kan het ons wél raken? Het is best complex, we wisselen van afschuw naar aantrekking.”
Franziska: “Ik weet natuurlijk niet hoe het is om echt in een oorlog te zitten, ik kan het me eigenlijk niet voorstellen.”
Jasper: “Als je uit een oorlogsgebied komt, dan ga je die aantrekkingskracht niet meer vinden. We zijn ons er bewust van dat we geprivilegieerd zijn, dat we dit nu kunnen onderzoeken.”
Beschieting op de Dam, foto Theater na de Dam
Schuilen achter een draaiorgel
Op 7 mei 1945 werd op de Amsterdamse Dam de bevrijding gevierd, toen om drie uur ’s middags leden van de Duitse Kriegsmarine het geweervuur openden op de feestende massa. De foto’s van dit drama waren het startpunt van voorstelling die Mimetheatergroep Bambie over deze gebeurtenis maakt.
Regisseur Jochem Stavenuiter werd jaren geleden door die zwart-wit foto’s gegrepen. Hij maakte de voorstelling:
DE BESCHIETING OP DE DAM
DE DUIVEN KONDEN NOG WEGVLIEGEN
Jochem: “Je ziet hoe mensen in rijen proberen te schuilen achter een lantaarnpaal, of achter het draaiorgel dat daar was, terwijl verderop doden en gewonden liggen. De beelden brengen je midden in de angst en de verschrikking, en tegelijk hebben ze een wrede schoonheid. Je ziet hoe kwetsbaar de massa was op het open plein, toen die vanaf een balkon aan de Dam werd beschoten en nergens naartoe kon. Het is heel dramatisch dat dit bevrijdingsfeest, waar gedanst werd op de muziek van draaiorgel ‘t Snotneusje, ineens veranderde in een veldslag. Toen we ons in de gebeurtenissen gingen verdiepen, begrepen we pas dat de overgang tussen oorlog en vrede niet zo helder was als we dachten. Dat ging samen met heel veel onrust en chaos.”
Paul van der Laan, kernlid van Bambie en een van de performers, vond dat aanvankelijk best moeilijk. “Ik dacht: wie zijn wij, die het niet hebben meegemaakt, om hier iets over te vertellen. Maar intussen ben ik het als een voorrecht gaan zien dat wij dat kúnnen doen. Ik hoop dat we met inzet van onze creativiteit een brug kunnen slaan tussen toen en nu, en daarmee een soort van troost kunnen bieden.”
Theater Na de Dam
4 mei 2023, 21:00 uur
Programma: www.theaternadedam.nl
cover: Jasper Koopmans in De Soldaat (#withfilter), beeld met dank aan Theater na de Dam 2023
Geef als eerste een reactie