Volgens mijn weten is het nog niet eerder gebeurd dat Jewish Jazz is gecombineerd met Jiddische liederen. En dat is precies wat ik wil doen op mijn nieuwe cd.
Mijn doel is om de Joodse muziekgeschiedenis te laten horen op één album. Van de ontwikkeling van Jiddische volksliedjes naar Amerikaanse Jazz weerspiegelt dit de oversteek van veel Joden tussen 1885 en 1920 van Europa naar New York.
Daarnaast weerspiegelt dit album ook mijn ‘oversteek’ in de muziek, maar dan omgekeerd: van jazz naar Jiddische muziek. Ooit begon ik met de studie Jazz aan het conservatorium en ontdekte de deels Joodse oorsprong ervan. En nu zing ik ook Jiddisch. Dat deze twee genres in elkaars verlengde liggen, inspireert me enorm.
Mooie cultuur in leven houden
Bovendien is dit mijn manier om de Joodse geschiedenis met al z’n tragische verhalen van vervolging maar ook met z’n mooie cultuur, te kunnen delen en in leven te houden. Ik geef al lang concerten waarbij ik veel vertel. Deze cd is daar onderdeel van. Zo treed ik een klein beetje in de voetsporen van mijn moeder Rozette Kats, over wie ik in mijn vorige column trots schreef naar aanleiding van haar speech in de Bondsdag in Berlijn afgelopen Holocaust Memorial Day.
Aangezien zij al 80 is voel ik de ‘verplichting’ (als tweede generatie) haar werk voort te zetten. Maar dan wel op mijn eigen manier.
Bob Zimmerman, arrangeur
Het wordt vast prachtig, want ik mag werken met fantastische musici, en niemand minder dan Bob Zimmerman zal arrangementen schrijven voor de jazzband bestaande uit piano, bas, percussie, saxofoon/klarinet (en voor de Jazzstukken ook drums en trompet). Voor wie niet weet wie Bob Zimmerman is: eigenlijk was hij met zijn arrangement verantwoordelijk voor ‘de traan van Maxima,’ Kijk maar hier op de site van deze bekende arrangeur.
Amerikaanse swing en melancholische liederen
Met dit album, Jewish Jazz & Yiddische Lider (werktitel) zal ik het Jiddisch van mijn voorouders weer nieuw leven inblazen op een hedendaagse manier. Nou ja, hedendaags, Jazz is inmiddels ook al klassieke muziek te noemen, maar toch, geen viool of accordeon te bekennen. Wel een aanstekelijke mix van Europese en Amerikaanse swing en melancholische melodieën.
Jiddisch terug in Amsterdam
Het Jiddisch is terug in Amsterdam. Om mijn Jiddische zang geloofwaardigheid te geven ben ik Jiddisch gaan studeren aan de Universiteit van Amsterdam. Na jaren van afwezigheid wordt het Jiddisch daar nu weer onderwezen.
Verschillende media uit binnen- én buitenland (Het Parool en zelfs een Jiddische krant in New York), kopten dan ook enthousiast: Het Jiddisch is terug in Amsterdam! Ik ben één van de ongeveer vijftig studenten die de afgelopen zes weken studeerden aan de Illustere School.
Het was erg leuk, de Joodse humor was niet van de lucht en onze fantastische docente Daniella Zaidman-Mauer wist ons in drie weken tijd klaar te stomen voor de uitvoering van Roodkapje in het Jiddisch: Royt Hitele. Een toneelstuk uit 1921, dat voor het laatst werd opgevoerd voor kinderen in het getto van Warschau. Elke les werd afgesloten met een Jiddisch lied, en tijdens het eindexamen gaf zij ons iets lekkers, ‘Want’, zei ze, ‘ik ben een Jiddische mame’.
Mijn doel was om het Jiddisch dat ik zing ook echt te kunnen lezen, en dus niet alleen de fonetisch geschreven teksten. Ik had nooit gedacht dat ik Hebreeuwse letters zou kunnen ontcijferen. Ik ben inmiddels geslaagd voor het examen, en feit is dat ik de liedjes nu echt kan lezen al doe ik het nog zo langzaam als een kleuter. Mijn doel is bereikt!
Crowdfunding via Voor de kunst
Een cd maken kost heel veel geld. Geld dat ik niet heb. Daarom heb ik subsidie aangevraagd (bij het Sena-fonds) en wacht ik ongeduldig af of het al of niet wordt toegewezen.
Verder ben ik een crowdfundingsactie begonnen bij Voordekunst, het crowdfundingplatform voor de kunst en kunstenaars. Ongelofelijk snel had ik het bedrag van zesduizend bij elkaar van verschillende gulle mensen die alvast een cd vooruit kochten. De actie is nog lopende tot 28 april.
Voordekunst stelde voor om het bedrag te verhogen en dat is, eerlijk gezegd, ook nodig. Ik durfde alleen niet eerder zo’n onbescheiden groot bedrag te vragen en besloot dan maar te weinig te vragen. Je weet immers van te voren niet of zoiets slaagt.
Voordekunst houdt ook een flinke som geld in (mijn contributie plus 7% van het bedrag, plus 21 procent btw). Zo blijft er veel minder over van het bedrag dat ik eigenlijk nodig heb om de cd te maken. Bovendien wil ik de cd feestelijk presenteren met een concert. En ja, ook dat kost veel geld (denk aan zaalhuur, salaris, musici).
En dan komt nu het onvervalste reclame-deel:
Beste lezer van De Vrijdagavond, wilt u mijn project steunen? Doneer dan hier:
CD Jewish Jazz & Yiddishe Lider door Mirjam van Dam – voordekunst
Mirjam van Dam over haar Jiddische repertoir in De Vrijdagavond
Jewish Jazz, een serie van zes artikelen door Mirjam van Dam, hier deel 2 over Bennie Goodman
cover en hieronder: Mirjam van Dam zingt Jiddisch in Er reed een trein naar Sobibor
Ik moet denken aan die postzegel (uit 1984) van Joost Swarte, met de tekst “Kunt u me snel leren spelen? Morgen is mijn moeder jarig en ik wil haar verrassen.”
Jacob