Het boek Wajikra heeft niet heel veel verhalen. Het bevat vooral regels voor de offerdienst. De parasja Sjemini is een uitzondering. In de tekst voor deze week wordt ons uitgelegd hoe de eerste offers worden gebracht in de Misjkan, het Tabernakel, door de eerste Hoge Priester Aharon en zijn zonen. En hoe dat mis gaat.
Nadat Aharon de stukken van de dieren die moeten worden geofferd heeft neergelegd, steekt God, als het ware, zelf het vuur op het altaar aan. En dan gebeurt het. Het vuur uit de hemel steekt niet alleen het offer aan, maar doodt ook de twee zonen van Aharon. Waarom Aharons zonen het vuur zelf wilden aansteken, vertelt Tora ons niet. Wel dat ze met ‘vreemd vuur’ naar het altaar toekomen.
Er is allerlei commentaar over wat er fout is aan hetgeen die twee zonen, Nadav en Avihoe, wilden doen. In sommige commentaren is alleen hun handelen verkeerd. Dronken misschien? Anderen maken van de jongens misdadigers die gestraft moeten worden. Tora zelf zwijgt daar over en ik zal er verder niet op ingaan.
Dat zwijgen grijpt mij aan
Wie ook zwijgt na deze ramp, is hun vader, Aharon. Dat zwijgen grijpt mij altijd aan. Ik ben een kind van overlevers. Mijn ouders overleefden de ramp van de Sjo’a, maar dan ook maar net. Mijn beide ouders hadden het grootste deel van hun familie verloren en zijn beiden door de kampen heengegaan. Het zwijgen van Aharon echoot bij mij hun zwijgen. Net zo als veel andere overlevenden van de Sjo’a vertelde ze niet heel veel. Mijn moeder vertelde echt niets. De namen van haar broers en zusters ken ik uit documenten die ze naliet. Mijn vader vertelde een paar verhalen. Voornamelijk verhalen over gebeurtenissen waarin hij zelf een beslissende rol had. Zoals hoe hij in Auschwitz zijn leven gespaard heeft.
Onvermogen te vertellen
Het zwijgen van mijn ouders of eigenlijk hun onvermogen om te vertellen is niet zo vreemd. In mijn werk als Geestelijk Verzorger bij Parnassia kom ik het vaker tegen bij mensen met een groot trauma. Vluchtelingen of mensen die (langdurig) seksueel geweld hebben meegemaakt. Net als mijn ouders, kunnen ze hun kinderen het verhaal niet vertellen. Het blijft een enigma.
Ik weet niet of het Aharon had geholpen als hij had kunnen vertellen. Misschien had het alleen geleid tot herbelevingen. Misschien had het hem ook wel geholpen. Traumatische gebeurtenissen zijn vaak chaotisch. Het is vaak onze behoefte als toehoorders om orde te scheppen in die chaos. We willen weten wat er is gebeurd en stellen de waarom vraag. Niet altijd zijn er antwoorden.
Geef als eerste een reactie