David Ben Gurion verraste mij toen hij in een interview zei: ’Vrede in het Midden-Oosten hangt van China af.’ Dat was in 1965. De stichter van Israel was tot dat inzicht gekomen doordat hij nauwe vriendschapsbanden onderhield met U Nu, de leider van Birma (1907 – 1995). Deze vertelde Ben Gurion dat China een slapende reus is die gaat ontwaken en een rol gaat spelen op het wereldtoneel, dus ook in het Midden-Oosten.
Op economisch gebied is China al duidelijk aanwezig in de regio, ook in Israel. Chinese ondernemingen hebben de treinverbinding tussen Tel Aviv en Jeruzalem aangelegd en werken nu hard aan een uitgebreid ondergronds metronetwerk in Tel Aviv.
Er waren vergevorderd plannen voor de bouw van een gigantische ontziltingsinstallatie nabij Ashkelon. Die plannen liepen stuk op een Amerikaans veto. ASML, de Nederlandse wereldleider op het gebied van chipmachines, stuitte ook op een Amerikaans veto tot de levering van hoogwaardige chipmachines aan China.
Er is sprake van een krampachtige Amerikaanse politiek met sancties en militaire verdragen om de invloed van China op het wereldgebeuren af te remmen en zo mogelijk te stoppen. Zonder opmerkelijk succes.
Aartsvijanden Saoedi-Arabië en Iran
Tot Amerikaans ongemak en verontrustende teleurstelling van Israel is de Chinese diplomatie er in geslaagd de aartsvijanden Saoedi-Arabië en Iran te bewegen de zeven jaar geleden verbroken diplomatieke betrekkingen te herstellen.
Voor alle historische duidelijkheid: Saoedi-Arabië is al tientallen jaren wegens haar olierijkdom het petekind van de Verenigde Staten, terwijl Iran zowel een vijand van Saoedi-Arabië als van de VS is.
Je hoeft geen helderziende te zijn om te begrijpen dat de Chinese diplomatie de Verenigde Staten in deze constellatie buitenspel heeft gezet. De klap die de Amerikaanse president Joe Biden van de Chinese leider Xi Jinping in het Midden-Oosten moest incasseren brengt ook Israels premier Benjamin Netanyahu in een zeer netelige positie.
Twee van zijn dromen zijn vervlogen. De herstelde diplomatieke relaties tussen Iran, Israels gezworen vijand, en Saoedi-Arabië plaatst dikke vraagtekens aan Netanyahu’s doel vrede met Riyad te sluiten. Bovendien lijkt een Israelische luchtaanval op Iraanse nucleaire installaties verder weg dan ooit.
Kaarten Midden-Oosten anders geschud
Volkomen onverwacht zijn de diplomatieke en militaire kaarten in het Midden-Oosten anders geschud. Om zijn eigen strategische redenen heeft Saoedi’s kroonprins Salman bin Abdoel al-Saoed gemene zaak met Iran gemaakt in de verwachting een einde te kunnen maken aan de burgeroorlog in Jemen.
Daardoor is een nogal bijzondere situatie ontstaan: Netanyahu’s vredesplan met Saoedi-Arabië volgens het patroon van de Abraham akkoorden vloekt met zijn wil de nucleaire industrie van Iran aan te vallen. Ik denk dat Iran zich met de herstelde banden met Saoedi-Arabië beschermd voelt tegen een Israelische luchtaanval op haar nucleaire installaties.
Misrekening?
Het kan een misrekening zijn want de militaire krachtsverhoudingen zijn door de herstelde betrekkingen tussen Riyad en Teheran niet wezenlijk veranderd. Als het om Israels hoogste veiligheid gaat, voldoet geen enkele logische analyse.
Netanyahu’s openlijk streven naar vrede met Saoedi-Arabië is voorlopig van tafel, hetgeen zijn binnenlandse positie – tegen de achtergrond van het aanzwellende protest tegen zijn juridische hervormingen – ondermijnt.
cover illustratie Françoise Nick
Geef als eerste een reactie