“Heftig. Dat woord komt steeds bij me op deze donderdag terwijl ik werk aan De Vrijdagavond. Tussen alle momenten van superconcentratie luister ik naar de radio. Woorden die doen denken aan de Duitse annexaties in WOII. En aan ‘Boedapest, Praag en nu Kiev’.”
Dit schreef ik precies een jaar geleden op 24 februari 2022 in de eerste aflevering van Vrijdag Vooraf. Het begin van de Russische invasie in Oekraïne was niet de reden voor het starten van een wekelijkse inleiding. Maar het uitbreken van die oorlog hield me zo sterk bezig dat het doorklonk in elke paragraaf van dat eerste voorafje.
Vijftigste aflevering
De aanleiding voor die eerste Vrijdag Vooraf was een jubileum: de vijftigste aflevering van het feuilleton Mokum aan de Gracht van onze roman-in-delen-schrijver Lody van de Kamp. Inmiddels heeft Lody een tweede roman gepubliceerd op De Vrijdagavond, Professor Zelig Zelmanovitch, zie de rechterkolom op deze site. En er zit meer in het vat…
Met een feuilleton zetten we de traditie voort uit de oorspronkelijke De Vrijdagavond. Een kwaliteitskrant verschenen tussen 1926 en 1932 voor iedereen geïnteresseerd in joodse onderwerpen. De redactie was trots op hun rijke beeldmateriaal, toendertijd grafische vormgeving en fotografie. En precies dat willen nu ook zijn. Een brede kwaliteitskrant met verhalen en achtergronden over het joodse leven toen en nu en met alle mogelijke onderwerpen van belang, of gewoon omdat ze iets een bijzonders naar voren halen in woord en beeld. Met beide benen op de grond en met open blik in de samenleving waarin we wonen en werken. We publiceerden tot nu toe 857 artikelen geschreven door 124 auteurs.
Moment van reflectie
Vrijdag Vooraf bleek aan een behoefte te voldoen. “Zo begin ik ontspannen mijn vrijdagnamiddag”, zei een lezer. Een ander, een druk bezette veertiger: “ik heb alleen tijd voor de Vrijdag Vooraf, maar dan weet ik wel wat ik mis’. Een ander roemde de enthousiasmerende toon (“zo fijn om de sjabbat mee te beginnen”) en daar was ik extra blij mee.
Het samenbrengen van de artikelen met de link naar betreffend stuk en bijna wekelijks een dilemma opwerpend waar we over nadachten, danwel nieuwe auteurs verwelkomend is een werkbare mix om de krant en nieuwsbrief mee te openen, zo merkte ik.
Het liefst eindig ik met iets ‘spiritueels’, een moment van reflectie, een levensles of het vooruitzicht op een vredige sjabbat. Voor dat einde leen ik vaak een citaat uit de parasja van de week waar dit jaar achttien auteurs aan meewerken. In die rubriek gaat het om interpretaties van een stukje Tora en daaraan gekoppeld over de dingen die werkelijk van belang zijn: hoe ga ik beter om met de ander, met mijn community, met de wereld. Daarbij stilstaan na een week vaak vol dagelijkse sores is de helende en verrijkende kracht van spiritualiteit en/of religie.
Tegenwicht
De Vrijdagavond wil de rijke joodse cultuur laten zien, de grondslag van veel noties en waarden in het collectieve geheugen van de Westerse cultuur. We willen daarmee tegenwicht bieden aan het eenzijdige beeld dat van ‘joden’ bestaat in dit land: als dode mensen gegraveerd in struikelstenen en op monumenten of ‘de jood’ (wie is dat trouwens?) als straattaal en haatobject.
Onze rijke traditie belichten we het liefst in persoonlijk verhalen. Zoals Ephraïm Goldstoff bijna wekelijks doet in zijn herinneringen ditmaal over zijn tijd als chauffeur-mobilofonist bij de Bescherming Burgerbevolking.
De oorlog in de Oekraïne komt terug in het proza-gedicht van Eva Elbaum: Desperate, DESPERATE, DESPERATE. Ze schreef het in het Engels zodat haar voormalige protégé, de Oekraïense student Dima, die nu aan het front dient, het ook kan lezen.
Het schilderij van Joram Baruch gaat over Naftali zoals hij de beste vriend van zijn vader noemde. Naftali werkte bij de Mossad, de Israelische inlichtingendienst.
De Mossad komt terug in her artikel van Aviva Pels over de Netflix serie Fauda. De chaos waar het woord Fauda naar verwijst doelt op al die complexe lagen in ‘het’ conflict in het Midden Oosten, al die lijnen die door elkaar lopen, al die belangen, al dat geweld over en weer.
Salomon Bouman, de éminence grise van de Midden-Oosten duiding, ziet de shekel dalen en merkt op dat ex-hoofden van de Mossad, hoge rechters, militairen uit elite-eenheden hun stem laten horen tegen de aangekondigde wijzigingen in de rechtsstaat.
Heffing of bijdrage
In de Parasja van deze week gaat Gidon van Emden in op de verandering van een Tempelcultuur in de Oudheid naar een ‘volkse’ cultuur in de eeuwen na de vernietiging van die Tempel. Het begrafeniswezen is daar een voorbeeld van, zo laat hij levendig zien in Democratische tendensen naar aanleiding van parasja Teroema. Dat woord betekent letterlijk heffing (bijdrage aan de bouw van de Tempel zoals Mosjé het volk vroeg), een donatie zoals we nu zouden zeggen. “Alle te is teveel”, hoorde ik ooit, “behalve teroema…”
Vandaar deze betaallink om een bijdrage te leveren aan het wekelijks verschijnen van De Vrijdagavond. Uw donatie is zó welkom en gaat rechtstreeks naar onze penningmeester om dit online magazine te kunnen voortzetten.
Grote joodse gemeenschap
Een jaar geleden eindigde ik met deze woorden:
“Wij denken nu weer aan de Oekraïne met haar grote joodse gemeenschap, haar joodse president Zelensky en al die zielen die zich nu bevinden tussen vrees en hoop.”
Een jaar later kan ik alleen maar zeggen: omein
en wens ik een vredige sjabbat voor allen
Geef als eerste een reactie