Transformatie van het ‘oude Israel’ in een ‘ander Israel’

illustratie bij Salomon analyseert: Françoise Nick

Het Israel van de Asjkenazische seculiere en socialistische pioniers botst over de constitutionele crisis met de demografische doorbraak van Mizrachiem (joden uit de Arabische landen en Noord Afrika). Ook botst het met orthodoxe joden en fanatieke religieuze zionisten.

Het is een machtsstrijd die zich verschuilt achter de vraag of de juridische hervormingen die de ultra rechtse regering onder Netanyahoe wil doordrukken de democratie castreert.

Vlijmscherp mes

De voorgestelde juridische revolutie ontzegt het Hooggerechtshof als waakhond van de democratie de bevoegdheid om, door de Knesset aangenomen wetten, ongeldig te verklaren. Daar draait het buitengewoon emotionele debat om dat als een vlijmscherp mes de samenleving tot op de grens van een burgeroorlog of politieke moord verscheurt. De juridische hervormingen maken volgens de tegenstanders de weg vrij voor een Israëlische dictator. De Amerikaanse president Joe Biden waarschuwde Israel niet uit de  gemeenschap van democratieën te stappen. Israel’s president Isaac Herzog riep tot een compromis op om escalatie naar een explosie te voorkomen.

Demografische veranderingen

Dat is de hoorbare en zichtbare context van Israel’s identiteitscrisis die wordt gemarkeerd door massademonstraties, bedreigingen en verbaal geweld. Wat er echt gebeurt maar niet aan de oppervlakte komt is dat de langzame transformatie van het ‘oude Israel’ in een ‘ander Israel’ in een versnelling is gekomen.

De essentie van deze kentering wordt gedreven door demografische veranderingen. Het nageslacht van de seculiere Ashkenazische stichters van Israel – de rechterlijke, militaire en politieke elite – moet via de stembus plaats maken voor opkomende Mizrachiem, joden uit de Arabische wereld en Noord Afrika) en orthodoxe joden. 

De massa-immigratie van religieuze joden uit de Arabische wereld gaf de seculiere samenleving een sterke religieuze impuls.

Geen zoete ontvangst

Van 1948 tot 1970 immigreerden 850.000 joden uit de Islamitische  wereld. Onder zeer moeilijke economische en veiligheidsomstandigheden absorbeerden 600.000 Israeli’s de toevloed van immigranten.

Het is geen zoete ontvangst geweest, de culturele, sociale en religieuze kloof tussen de Mizrachiem en het overwegend Asjkenazisch Israel was groot .Dat leidde tot discriminatie en uitsluiting. Hun stem werd niet gehoord. 

Vangnet

Likoed onder Menachem Begin heeft zich in concurrentie met de heersende Asjkenazische Arbeidspartij opgeworpen als de partij die het opnam voor Mizrachiem. Daar is geen verandering in gekomen. Likoed is nog steeds een belangrijk vangnet voor stemmen van  Mizrachiem. Toen Likoed in 1977 de verkiezingen won werd de boycot door radio Israel op muziek van de joden uit de Islamitische wereld onmiddellijk opgeheven. 

Het heeft lang geduurd voordat Mizrachiem in de hogere lagen van de samenleving doordrongen. President Herzog merkte in zijn waarschuwingsrede op dat slechts een van de elf hoge rechters een Mizrachie is. Pas één chef-staf kwam voort uit de joden uit de Islamitische wereld. Het aantal hoge officieren uit deze bevolkingsgroep neemt echter snel toe. Inderdaad: Israel is onder de invloed van demografische ontwikkelingen aan het veranderen en dat komt tot uiting in de huidige identiteitscrisis.

Voorspel

Deze crisis is een voorspel tot nog grotere en diepgaande veranderingen in de niet zo eens verre toekomst.

Thans ziet de bevolkingsopbouw er als volgt uit:
Anno 2022 telde Israel 6.987.000 joden (73 % van de bevolking), 1.995.000 Arabieren (21.1%) en 472.000 anderen

Volgens een demografische projectie telt Israel in 2060 9,5 miljoen joden, 5.8 miljoen charediem en 3.7 miljoen Arabieren. Charediem zijn nu nog in meerderheid Askanazisch, maar het aantal Mizrachiem dat de weg van de charediem kiest neemt toe.

De 5.8 miljoen charediem, ofwel ultra-orthodoxe joden, zullen gezien hun enorme demografische explosie in staat zijn hun religieuze stempel op Israel te zetten. ‘Leven volgens de Thora’ is hun opdracht.


cover illustratie Françoise Nick

Over Salomon Bouman 134 Artikelen
Salomon Bouman studeerde internationale betrekkingen aan Science Po in Parijs en aan de Johns Hopkins University in Baltimore, VS. Hij heeft lang in Israël gewoond en werkte daar 37 jaar als correspondent, onder andere voor NRC-Handelsblad. Zijn zoon en dochter en zijn kleinkinderen wonen nog steeds in Israël. Tegenwoordig schrijft hij columns en boeken. Van zijn hand verschenen Israël tussen hoop en vrees (Amsterdam University Press) en Ontmoeting en misverstand (Amphora Books).

2 Comments

  1. Wederom een sterke analyse. Zo te zien gaat Israël als moderne, op democratische wijze geleide staat, naar de verdommenis. Waren het overigens niet met name (ultra-)orthodoxe joden, die destijds niets zagen in de oprichting van een eigen joodse staat? Het kan verkeren.

  2. Panta rei, Alles stroomt, Niets blijft hetzelfde.
    Maar waarom protesteren tegen verbeteringen van de democratie? Want het is toch vreemd dat het thans kennelijk zo geregeld is dat de rechterlijke macht op de stoel van de wetgevende macht kan gaan zitten?
    M.i. beoogt de regering van Nathan-jahu niets anders dan om deze erfenis uit de Britse tijd (blijkens boek van Abba Eban) recht te zetten.

Geef een reactie

Uw e-mailadres wordt niet gepubliceerd.


*