De redactie van De Vrijdagavond nodigde de directeur van het Verzetsmuseum uit te reageren op het artikel van Ralph Levie over zijn bezoek aan het vernieuwde Verzetsmuseum.
Hoewel Levie vindt dat het Verzetsmuseum belangrijke stappen zet en terecht het beeld van een land in verzet nuanceert, is hij toch met een ongemakkelijk gevoel de tentoonstelling uitgekomen.
Dat is jammer. Het komt enerzijds doordat Levie het heel moeilijk vindt nazi-vlaggen te zien hangen in een gebouw waar ook synagoge-diensten zijn gehouden. Ik kan daar goed inkomen. Niettemin vertellen wij in de vaste tentoonstelling het verhaal van de bezettingstijd waarin de nazi’s het voor het zeggen kregen en nazi-vlaggen in het straatbeeld verschenen. Omdat Gebouw Plancius in 1914 een garage werd en tijdens de oorlog geen vermeldenswaardige rol speelde, vertellen we de geschiedenis van het gebouw op andere plekken, zoals een bord naast de deur en op onze website.
Lang niet iedereen past in een hokje
Het ongemakkelijke gevoel van Levie lijkt ook te zijn ingegeven door irritatie over bepaalde aspecten die veel aandacht kregen in de pers. Dat de meeste Joden alleen maar slachtoffer waren, ben ik hartgrondig met Levie eens. Wij willen laten zien dat lang niet iedereen in het hokje van een bepaalde positie – collaboratie, verzet, slachtoffer of dader – kan worden geplaatst, zoals de laatste jaren vaak gebeurt. Dat dit in de pers hier en daar te ongenuanceerd naar buiten kwam spijt ons zeer. Er komen zeker niet alleen verhalen in het museum aan bod die het ‘hokjesdenken’ nuanceren. We vertellen bijvoorbeeld ook het verhaal van Nora Suzan-Levie die in haar dagboek de vreselijke maandagnachten omschrijft als er uit Kamp Westerbork een transport vertrekt. Tot zij zelf met haar twee kinderen vertrekt om in Auschwitz te worden vermoord. Alleen slachtoffers.
Ariërverklaring om studiebeurs te behouden
Ook is er in de pers nadruk gelegd op de dilemma’s waar veel mensen tijdens de bezetting mee worstelden. Op basis van hun dagboeken vertellen we hoe de 19-jarige Wim Dekker wekenlang piekert als hij een Ariërverklaring moet tekenen om zijn studiebeurs te behouden, en hoe de Haagse huisvrouw Nol Huizinga-Sannes piekert omdat ze vindt dat ze een Joodse onderduiker in huis moet nemen, maar dat nauwelijks durft.
Maar niet alle verhalen gaan over dilemma’s. We vertellen ook verhalen van mensen die uit volle overtuiging collaboreerden of resoluut kozen voor verzet, zoals Huib Drion en Gerrit van der Veen. Wij vinden dat we na veel wikken en wegen de juiste balans hebben gevonden. Het lijkt erop dat Levie dat ook wel vindt, want hij schrijft dat de opstelling correct overkomt en gestaafd wordt door talloze feiten.
Honderd verhalen
Door zijn ongemakkelijke gevoel hebben de verhalen uit het vernieuwde museum hem echter niet echt geraakt. Dat is jammer. Gelukkig laten de meeste bezoekers ons weten veel te hebben geleerd en diep te zijn geraakt door de honderd verhalen in het museum.
cover: beeld uit collectie Verzetsmuseum, foto Mike Bink
Waarom moet ik als overlevende “diep geraakt”worden door de verhalen van het museum ?
Ik ben diep geraakt en gekwetst door de nazivlaggen,jazeker dat doorbreekt absoluut een taboe . Ik raad de overlevenden dringend af deze tentoonstelling te bezoeken.Ze zullen er snachts niet van slapen, zoals ik.
Herman Hold ,1934
Uit wat ik over de vreselijke transporten vanuit Westerbork naar de concentratie- en vernietigingskampen heb gelezen, ging het altijd of de transporten op dinsdagavond. Even gecheckt op de website http://www.westerbork.nl: In de eerste maanden (in Westerbork) vertrok de trein twee keer per week: op maandag en vrijdag. In 1943 was meestal dinsdag de dag van het transport.