Mijn tweede Chanoeka die ik vier in Griekenland. Sind januari 2020 woon ik in Athene, een stad die in de weekenden wordt overstroomd door Israeli.
Bij Chabad is het spitsuur, iedere dag kan ik naar de minyanim in de ochtend en nu met Chanoeka ook voor mincha en maariv (arbit voor mijn Portugese vrienden). Soms wel problematisch dat, in Sjachariet, er Israëlische kohaniem (priesters) zijn die Birkat Kohanim willen doen en ik dan (zelf een kohen) snel wegloop, want wij Ashkenazim doechenen buiten Israël alleen op de feestdagen. De vreemde blikken van de kahal accepteer ik dan maar.
“Wij hebben tegen jullie overwonnen en daarom vieren we feest”?
Ik werk samen met Grieken en hoe leg je die nu uit wat Chanoeka is? “Wij hebben tegen jullie gevochten, jullie overwonnen en daarom vieren we feest”? Het bekende Joodse riedeltje “Zij wilden ons vernietigen, wij vochten terug en overwonnen en nu gaan we eten” werkt niet zo goed in dit geval. Hoewel, eten doen de Grieken ook graag.
Mochten wij ooit weer een lam mogen offeren en eten voor Pesach, dan kunnen we bij de Grieken in de leer hoe je die het lekkerste kan bereiden. Met het Griekse Paasfeest, voor hen belangrijker dan Kerstmis, zijn de mega-bbq’s niet aan te slepen. Alleen zullen wij waarschijnlijk de oregano overslaan. Waar we in Nederland gek zijn op de Lays chips met Joppie-smaak (kosjer volgens de de kasjroetlijst), zijn de Grieken helemaal gek van hun chips met rigani (oregano).
Strijd van de Makkabeeën
Maar, terug naar de uitleg. Ook de meeste Joden weten niet, dat Chanoeka niets te maken heeft met de ‘echte’ Grieken. Na het overlijden van Alexander de Grote werd het Hellenistische rijk in vieren verdeeld. Asia Minor, Macedonië, Egypte onder de Ptolemaeën en de Seleuciden in het huidige gebied van Syrië, Libanon en Israël. De strijd van de Makkabeeën was tegen de laatsten.
Nog een weetje. De Hebreeuwse naam voor Griekenland is Javan, waarschijnlijk dezelfde naam als Ionisch. In het hebreeuws schrijf je dit met de letters Joed, Wav, Sluit-Noen. Van rechts naar links geschreven zie je eerst de kleine Joed en dan de Wav en Sluit-Noen. Je wordt steeds verder naar beneden gezogen, יון, de Hellenistische overheersers probeerden de Joden naar een spiritueel lager niveau te brengen. Zet je echter de letter Tsadik hiervoor, dan krijg je Tsion (ציון). Dus, Tsion zonder Tsadik (wat rechtvaardige betekent) is Javan.
ook worden de dingen herdacht die de Hellenisten ons verboden
Tot slot, Chanoeka is acht dagen lang en in die acht dagen branden we niet alleen iedere dag een kaarsje als herinnering aan het wonder van Chanoeka, maar ook worden de dingen herdacht die de Hellenisten ons verboden. Er is altijd een Sjabbat tijdens Chanoeka, wij vieren Rosj Chodesj (Nieuwe Maan) en jongetjes die geboren worden op de eerste dag Chanoeka kunnen op de achtste dag besneden worden.
Chanoeka Sameach
cover: Grieks orthodox Paasfeest, beeld Wikimedia Commons
Geef als eerste een reactie