Onzekerheid, verwarring en chaos tekenen de eerste oorlogsdagen van 1940. Allen proberen daarbinnen een houding te bepalen. Een jaar later was de zaak gepiept: de journalistiek was Judenfrei gemaakt. Jeroen Sprenger vervolgt zijn spannende serie over de joodse journalistiek in de jaren 1920-1945.
In Nijmegen gebeurde het Judenfrei maken in één nacht. In 1942. Gelukkig waren er die nacht ook goede daden en was er een enkeling die niet meewerkte aan de razzia die een einde maakte aan de joden achter de Waalbrug. Ruben Vis bespreekt een klein maar krachtig boek: Boekhouding van een ondergang.
Zal Itamar Ben Gvir als een Bijbelse ‘Joodse strijder’ het wagen de lont in het kruitvat te steken door onvoorwaardelijke toegang tot de Tempelberg te eisen? Het zet Israels nieuwe relaties met enkele Arabische landen onder druk en kan leiden tot een derde intifada, zo waarschuwt onze Midden-Oosten commentator Salomon Bouman in Abraham akkoorden op drijfzand.
Is er hoop bij alle wanhoop? Ilan Roos ontdekte het in de Stadsschouwburg. Daar sprak Arnon Grunberg met David Grossman. De winnaar van de Erasmusprijs 2022 gelooft in het belang van elkaar echt leren kennen, ook de donkere kanten van jezelf en de ander. Hoe je dieper kan doordringen tot die ander door een ander soort vragen te stellen en naar kanten te gaan die de persoon zelf misschien niet eens kent. Dit soort diepe inleving kan vooroordelen en stereotyperingen laten wegsmelten in plaats van dat verschillen als lava de vulkaan uitbarst.
Grossman brengt dit in verband de ‘verrechtsing’ in de politieke arena van Israel. Wijze woorden die voor veel landen (en veel mensen) zullen opgaan: “In Israel is het gemakkelijker om rechts te zijn omdat je dan in stereotypen kan denken en je niet hoeft in te leven in de ander”.
In Samen zingen, samen eten, samen-zijn zoekt een nieuwe auteur, Eva de Haan, het vredig omgaan met elkaar dichter bij huis. Heel dicht zelfs, in het hart van de Nederlands-joodse gemeenschap. Zij vraagt zich af of jonge, seculiere joden zoals zijzelf zich wel thuis voelen zonder uitsluiting te ervaren of het gevoel ‘niet echt welkom’ te zijn. Het is een oud debat, dat elke generatie (de 26-jarige Eva is net afgestudeerd op dit onderwerp: Inclusiviteit in de Joodse Gemeenschap) opnieuw en vanuit weer een ander perspectief aan de orde stelt. Welkom Eva, je hoort er helemaal bij!
Iedere generatie? Jazeker! Het begon al bij de aartsvaders. Zoals Jacov die zich helemaal niet thuis voelde bij zijn schoonvader Lawan, een Arameeër. Hij voelde zich buitengesloten en herkende niet de normen en waarden waar hij mee opgroeide. Via het verhaal van het oer-familiediner (waar Jacov en Lawan zich verzoenen) geeft Aviva Pels een lesje Aramees waar maar weinigen van terug zullen hebben. Waarom? “Omdat taal mensen nader tot elkaar brengt en onenigheden kan overbruggen”, zo stelt Pels.
De prof uit ons feuilleton smeekt tot de Eiberste dat hij het leven van zijn vriend Leibel op de operatietafel kan redden. Zodat de dood-door-marteling van hun oud-kampgenoot Shruli wordt gewroken. Bijna Bijbelse kost deze week in het leven van Zelig Zelmanovitch.
Niks vrolijks deze week? Jawel hoor. Voor swingende Jiddische liedjes kunnen we terecht bij onze schrijvende zangeres Mirjam van Dam. Snel lezen want de try-out is al aanstaande woensdag.
veel mazzel en brooche deze sjabbat
Altijd weer blij met de Vrijdagkrant !