Redding zal niet van Mij kunnen komen, kunnen jullie een beetje helpen?

lech lecha

beeldmerk Parasja

Tijdens de energiecrisis van 1977 hield de Amerikaanse president Jimmy Carter een prime-time televisie toespraak waarin hij het Amerikaanse publiek opriep om zuinig te zijn met energieverbruik. Op zijn tafel was heel prominent een houten plank geplaatst met de tekst “The buck stops here!” Vrij vertaald: “de verantwoordelijkheid kan niet verder worden afgeschoven”. 

Carter vond het betreffende plankje dat eigendom was van een verre voorganger. Het was voor het eerst door president Harry Truman, bekend voor zijn rechtdoorzee-aanpak, op de Oval Office geplaatst. De boodschap die Carter wilde communiceren was eigenlijk tegenovergesteld aan die van Truman. Truman straalde moed uit door te zeggen “ik bepaal hier wat er gaat gebeuren”. Carter probeerde het publiek te wijzen op hun eigen verantwoordelijkheid…  

In Parasjat Lech Lecha maken wij kennis met ons aartsvader Awraham. De Parasja begint met de beroemde opdracht van G’d aan Awraham:  “Ga weg uit je land, uit je geboorteplaats en uit het huis van je vader naar het land dat Ik je aan zal wijzen…” 

Waar ging deze opdracht over? Midrasj Rabba geeft de volgende, enigszins merkwaardige, toelichting: Waarmee kan dit vergeleken worden? 

Met een reiziger die plotseling een paleis in vlammen ziet. Hij roept uit: “Is het mogelijk dat het paleis geen eigenaar heeft?” De eigenaar van het paleis keek naar buiten en zei: “Ik ben de eigenaar van het paleis.” Zo ook zei onze vader Awraham: “Is het mogelijk dat de wereld geen heerser heeft?” G-d keek naar buiten en zei tegen hem: “Ik ben de heerser, de soeverein van het universum.” 

Tot hier de Midrasj. 

Dat Awraham verbijsterd om zich heen keek, is duidelijk. Als gevoelig mens bewonderde hij het briljant gestructureerde universum, een prachtig kunstwerk. De pracht van de natuur is iedere dag opnieuw een belevenis. De wereld kan inderdaad met een paleis vergeleken worden… Maar het paleis staat in vlammen. Al het onrecht en bloedvergiet dat men ziet, afschuwelijk! Schurken en moordenaars zijn het paleis constant aan het afbreken. 

Wat is er gebeurd met de eigenaar van het paleis, roept Awraham. Waarom staat G’d toe dat mensen Zijn wereld vernietigen? Waarom grijpt Hij niet in om het vuur te doven? Zou iemand een paleis bouwen om het vervolgens te verwaarlozen? 

De reactie van G’d volgens de Midrasj: “De eigenaar van het paleis keek naar buiten en zei: “Ik ben de eigenaar van het paleis.” G’d keek naar buiten en zei tegen Awraham: “Ik ben de heerser, de soeverein van het universum.” 

Let op, de ‘eigenaar’ onderneemt geen poging om te vluchten noch om de brandende vlammen te doven. Hij verklaart alleen dat hij de eigenaar is van het paleis dat in rook opgaat. In zekere zin kan men zeggen dat de eigenaar zelf ook om hulp roept: “De redding zal niet van Mij kunnen komen, kunnen jullie misschien een beetje helpen?”  

G’d maakte het paleis en liet de vrijheid aan mensen over om te handelen naar hun eigen inzicht. Nu blijkt dat zij deze in brand hebben gestoken. Nu zullen het ook mensen moeten zijn die het vuur zullen blussen. 

Awraham vroeg G’d: “Waar ben je?” “Ik ben hier” antwoordde G’d “waar ben jij?” Wanneer een mens zich tot G’d richt: “Waarom heb Jij de wereld verlaten?” Kan die van G’d een wedervraag verwachten: “Waarom heb je Mij verlaten?” 

Leiderschap houdt in verantwoordelijkheid nemen, effectief leiderschap moet ook verantwoordelijkheid kunnen geven. Of Truman dan wel Carter meer effectief was, laat ik aan anderen.

Wij, nakomelingen van Awraham, moeten ontvankelijk zijn voor de oproep van Lech-Lecha. Het besef dat de vlammen van immoraliteit en bloedvergieten gedoofd kunnen worden, dat de wereld teruggebracht kan worden naar het harmonieuze en heilige paleis zoals het vanaf het begin was bedoeld. Dat is daadwerkelijk een omwenteling in de menselijke geschiedenis. De sleutel ligt bij ons – neem verantwoordelijkheid! 

Over Shmuel Katzman 21 Artikelen
Rabbijn Shmuel Katzman is geboren in Brooklyn, New York en groeide op in Crown Heights, waar hij ook zijn rabbinale opleiding volgde. In 1994 werd hij als sjaliach van de Lubavitcher Rebbe uitgezonden naar Nederland. Hij is rabbijn van de NIG Den Haag en coördinator van JLI, het Joods Lern Instituut, de Nederlandse tak van Chabad-organisatie The Rohr Jewish Learning Institute.

1 Comment

  1. Goedemorgen,

    Ik vind eerlijk gezegd de gedachtesprong tussen Lech lecha en het (uiteindelijk) verantwoordelijkheid nemen voor onrecht in de wereld nog steeds een beetje moeilijk te volgen. Als ik u goed begrepen heb… Persoonlijk ken ik de diepe beslissing van Lech lecha (ik vertaal het voor mijzelf als: ‘ga voor je ziel en verlaat …’) en de gevolgen ervan. Je gaat op pad omdat het echt moest, je bent een reiziger geworden en onderweg tref je een paleis in vlammen aan. Wat doe je dan? Ik zou zeggen, eerst helpen met blussen en daarna vragen wie de eigenaar is.
    Een andere vraag: Waarom zegt G’d tegen Awraham: ‘Waarom heb je Mij verlaten?’ Had Awraham dan ook G’d verlaten met Zijn opdracht: ‘Ga weg uit je land, uit je geboorteplaats en uit het huis van je vader naar het land dat Ik je aan zal wijzen…’?

    Met vriendelijke groet,

Geef een reactie

Uw e-mailadres wordt niet gepubliceerd.


*