Tijdens zijn sabbatical reist Jonathan Gill met zijn vrouw door Zuidoost Azië. Hij stelde voor zijn gedachten over hoe de Hoge Feestdagen te vieren in den verre met ons te delen. Het pakte anders uit…
Beste Wanda,
Nooit beginnen met excuses, dat zeg ik altijd tegen mijn studenten. Toch moet ik mijn excuses aanbieden dat ik zo lang geen contact met je heb opgenomen. Want zijn reizigers niet gevrijwaard van veel wetten en regels, verplichtingen en gewoontes? Dat geldt toch zeker voor joden in een jodenvrij land?
Break van roots
Ik heb het nu over Indonesië waar we een maand verbleven. Eerst bezochten we Bali, daarna Lombok en toen Java. Het was een ontdekkingsreis voor mijn vrouw. Haar vader is in Jakarta, toen Batavia, geboren. Vader verblijft nu, op het einde van zijn leven, in een verzorgingstehuis in Baarn. Ze wilde wellicht contact maken met zijn roots, ook haar roots. Voor mij was het wat anders: ik nam een break van mijn roots.
onderzoekt JewBu
Aziatische Islam
In de Arabische wereld zijn joden niet altijd fysiek aanwezig, maar ze zijn een essentieel en centraal referentiepunt. In de wereld van de Aziatische Islam is dat niet zo, daar schitteren joden door afwezigheid (ook al zijn er op toeristische plekken als Bali veel joden – vaak JewBu’s genoemd ofwel Boeddhistische joden).
In Oost Jeruzalem, in Hebron, in Cairo, ook in delen van Amsterdam West, twijfel ik wel eens hoe antwoord te geven als iemand mij vraagt: Ben je joods? Het is een ander soort vraag in Indonesië waar joden geen rol spelen. En waar de oproep tot bidden, die ik in Jaffo bijna gezellig vind, zo veel storender is. Je hoort het overal en het klinkt harder.
Kassel Documenta
Daarom moeten wij misschien wat anders gaan denken over de verschrikkelijke beelden die een Indonesisch kunstcollectief dit jaar toonde tijdens de Documenta in Kassel. Hun antisemitisme is volledig geleend, en dus wat minder erg? Of, zoals James Baldwin zegt, is hun onschuld hun misdaad?
van het Indonesische kunstcollectief Ruangrupa
tijdens Documenta 15, Kassel
Wat is een jood zonder andere joden?
Het is best wel een ding om tegenstander of vijand te zijn, iets heel anders is het om helemaal geen rol te spelen. Mijn vrouw en ik hebben besloten tijdelijk wat afstand te nemen van het jodendom tijdens onze reis. De Hoge Feestdagen, shabbos, ze gingen allemaal stilletjes aan ons voorbij. We aten alles – en wat was die babi guling (red.: geroosterd speenvarken) lekker!
Ik vraag me af: wat is een jood zonder andere joden, zonder zijn boeken? Het jood-zijn moet toch meer dan regels en gewoontes, toch?
Terug naar Mokum
Misschien vind je het raar, maar ik voel me meer joods dan ooit. Een break is blijkbaar niet altijd een breuk. Ik wil nu al terug naar Mokum. Maar eerst naar Thailand (waar ik, inshallah, iets voor je zal schrijven over Jodendom en Boeddhisme) en India (en daar van daaruit iets over Jodendom en Hindoeïsme).
Jonathan
cover: processie met gong, Ubud, Bali, foto Bloom
In Nederlands Indië voor de deportatie van de Nederlandse en Indische bevolking leefden wel degelijk Joden.
Een vroegere buurman uit mijn jeugd, een voormalig politie officier vertelde mij dat het regelmatig is gebeurd dat een moheel met gezwinde spoed te hulp geroepen werd bij een moslim besnijdenis die verkeerd gebeurd was. Deze werd dan onder zijn politie begeleiding met sirenes naar de plaats des onheils gebracht.