De parasja van deze week, vajelech, is kort. Mozes spreekt over wat er zal gebeuren na zijn dood: het volk gaat het land wel in, maar zal zich daar niet gaan houden aan de afspraken met de Eeuwige. Het gevolg zal zijn dat het volk gestraft zal gaan worden. We kunnen uitgebreid discussiëren over hoe dit zich nu verhoudt met de vrije wil (als we nu al weten dat we toch gestraft gaan worden, hoe relevant is ons gedrag dan nog?). Die discussie is in onze traditie ruimschoots gevoerd.
Van ontkenning naar boosheid
Waar ik echter bij wil stilstaan is de boodschap van Mosjé dat hij zal sterven. Of eigenlijk: zijn verzet tegen die boodschap. In pasoek (vers) 2 van Devarim 31 zegt Mosjé dat hij al 120 jaar oud is en dat God hem heeft gezegd dat hij de Jordaan (en daarmee het land in) niet zal oversteken. Uit niets blijkt dat Mosjé er zelf genoeg van heeft. Wat hem betreft kan hij nog wel even door. En in de midrasjiem lezen we dan ook uitgebreid over de dialogen die Mosjé zou hebben gehad met de Eeuwige. Van ontkenning (‘Als de Eeuwige het volk heeft vergeven, waarom moet ik dan gestraft worden voor hun opstandigheid?’) naar boosheid (‘Waarom moet ik per sé sterven? Omdat al bij de eerste mens is bepaald dat we sterfelijk zijn? Hij overtrad toch een mitswa die U hem had opgedragen, laat mij dan gewoon leven!).
Mosjé kijkt ook naar wat zijn onderhandelingsruimte is (‘Als U me nou niet in het land Israël brengt, kunt u me toch nog wel in leven houden?’). Ten slotte laat hij weten dat hij bang is, waarop hij door de Eeuwige gerust wordt gesteld en uiteindelijk accepteert dat hij zal moeten sterven.
Volgens de midrasj wordt daarop de Eeuwige verdrietig: ‘Wie zal nu opkomen voor Israël op de momenten dat ik boos ben? Wie zal namens hen het gevecht leveren? Wie zal voor genade pleiten als ze ten opzichte van mij zondigen?’
Moreel kompas
Deze dialogen geven een diepte aan de tekst waardoor Mosjé meer mens wordt. En juist dat is nodig om ons ook te laten inspireren door hem: een krachtig leider met een duidelijk moreel kompas, maar die niet slaafs meebewoog met alles wat hem opgedragen werd. Althans, volgens de midrasj…
Geef als eerste een reactie