Jom Jom, van dag tot dag

Eerder deze maand was ik te gast in een woonkamer. Mijn gastheer liep op een gegeven moment naar zijn boekenkast. Uit de boekenkast kwam het boek Jom Jom (van dag tot dag) van dr. David  Hausdorff zl. uit Rotterdam. Dat boek leert ons over alle gebruiken die we hebben, door de weeks, op sjabbat en op de chagiem. Met het boek kwam ook een verhaal. 

Als klein jongentje had het jodendom geen enkele plek in mijn ouderlijk huis zei hij. Maar ik had een tante die strikt orthodox leefde. Als ze bij ons kwam, bracht ze al haar eten, bestek en borden mee. Op een goede dag zei die tante: “kijk ik heb een boek voor jou ga dat maar lezen”. 

“Dat heb ik gedaan”, vertelde mijn gastheer. “Dit boek was mijn eerste kennismaking met het jodendom. Ik heb het vele malen gelezen. Mijn vader heeft nooit geweten dat ik dit boek had, het lag helemaal achterin mijn kast zodat hij het niet zou zien. Als ik vragen had, dan ging ik naar kruidenier Kalkstein in de Plantage, die gaf me dan uitleg”. Nu zijn we zeventig jaar later. Dat ene boek is nog steeds de basis van zijn binding met het jodendom. Het boek is figuurlijk Jom Jom, het staat voor een aaneenschakeling van dagen die hem terugbrengen naar dat ene moment in zijn jeugd.

Daar ergens in de mediene kwam voor mij toen ook het beeld van mijzelf, Shmuel Katz, naar boven. Eens ook een eenzame joodse tiener die via dat boek Jom Jom en ook andere boeken verbonden was en is met de Tora, met de berg Sinai, met alle gebruiken die wij hebben. Wat voor mijn gastheer gold, gaat ook op voor mij. Misschien ben ik wel rabbijn, maar het gaat allemaal terug naar een begin. 

En u? Als u deze week vrijdagavond viert is dat iets wat ook u doet. Op sjabbat weet onze nesjomme zich verbonden met dat grootse moment ver terug in de historie toen we samen op sjabbat bij de berg Sinai HaShem’s boodschap hoorden. Sjabbat vraagt ons dan ook tot enige introspectie, om ons in te leven in wie wij als kind als tiener waren en verder, als een persoon die drager is van jom tot jom van dag tot dag en van generatie tot generatie van datzelfde erfgoed.

Ik weet niet of u drie weken geleden de hele nacht opbleef voor Sjawoeot (wekenfeest) of niet. Het verhaal gaat van een mediene kille waar twee groepen waren. Een groep bracht de nacht lernend door. De andere groep ging wandelen in de bossen en was weer op tijd terug voor sjacharit. Is dat niet symbolisch voor ons allemaal? De een lernt er op los, de ander maakt een grote tocht met allerlei ontmoetingen, maar uiteindelijk komt alles samen.

Hoezeer diezelfde dr. Hausdorff moet hebben geleefd met de jom jom gedachte vertelt de volgende anekdote. Het was de eerste vrijdagavond na de oorlog. In Rotterdam was weer dienst in de enige sjoel die nog kon functioneren. Dr. Hausdorff was er en ook iemand, ergens in de twintig, die net uit de onderduik kwam. Dr. Hausdorff vroeg hem om die gedenkwaardige vrijdagavond voor te dawenen. Waarop de beoogde chazan zei: “Maar ik heb het zo lang niet gedaan, ik weet niet of ik het nog wel kan”. Waarop Dr. Hausdorff zei: “We hebben het allemaal heel lang niet gedaan, ga gewoon beginnen”.

Lang niet gedaan dat kan, maar geleefd met jom jom, ook in die tijden dat zeker. Dus eenvoudig in deze mooie zomer, gewoon jom jom, van dag tot dag.

Sjabbat Sjalom