In parshat Naso staat: Zeg tegen Aron en zijn zonen: ‘Zo moet je de Israëlieten zegenen. Zeg tegen hen: “Moge God je zegenen en beschermen. Moge God zijn aangezicht over je laten schijnen en je genadig zijn. Moge God Zijn aangezicht naar je keren en je Shalom – vrede schenken.”’ Het is de zegening van de Kohanim.
Het zijn woorden die we dagelijks zeggen in onze gebeden: in het ochtendgebed, maar ook in het nachtgebed. We gebruiken ze om onze kinderen mee te zegenen op vrijdagavond, maar ook voor de bruid en bruidegom.
Het concept van Shalom – vrede is een van de meest verkeerd begrepen concepten in het jodendom. Shalom is niet slechts vrede. Vrede kan slechts een staat van niet in oorlog zijn, een staat van non-agressie. Dat is wanneer mensen tot de conclusie komen dat zij niet in gevecht gaan. Je kan besluiten dat je niet aanvallend bent naar een ander, ook als diegene in je allergie-zone zit. Een soort koude oorlog tussen mensen, maar dat is niet erg positief geformuleerd.
positieve en zorgzame relatie
Shalom komt van het woord Shaleem / Shlemoet en is te vertalen als volledigheid, perfectie. Het is wanneer mensen echt om elkaar geven, het vereist een positieve en zorgzame relatie. Een vriendschap kan bestaan omdat je wederzijds voordeel ervaart. Maar diepere relaties zijn gebaseerd op zorg en bezorgdheid. Echt om elkaar geven.
De zegening van de Kohanim uit parashat Naso – wejasem lecha shalom – brengt ons niet voor niets Shalom. Het is een wens om het non-agressie niveau te ontstijgen en een Shalom te ervaren waarin de mensen om je heen om je geven en voor je zorgen. Dat is mooiste vorm van Shalom.
Dank, Josefa, voor je kernachtige verwoording. Mag ik voorstellen Shalom/Shaleem ook met ‘Heelheid’ te vertalen? Voor die heelheid (en voor de heling waarmee je die kunt nastreven) is, zoals je zegt, bewuste betrokkenheid op en bij anderen een sine qua non. Ik zou, me baserend op de tekst van de Birkat Kohanim en analoog aan Rosenzweig en wellicht ook Levinas, dit nog willen uitbreiden naar ieders persoonlijke relatie met God: voor volledige heelheid ’the Jewish way’ is ook betrokkenheid op God een sine qua non. ‘Moge God Zijn aangezicht naar je keren’: alleen door het ‘lichtende’ Goddelijk gelaat niet te ontwijken maar het – voor zover de mens gegeven – te aanschouwen ligt Shalom, heelheid, als mogelijkheid en geschenk binnen ons bereik.