Zag Jitschak Rabin als een soort Charles De Gaulle in dat voortdurende bezetting zich tegen Israel zou keren?

De beëindiging van de Tweede Wereldoorlog in 1945 werd een keerpunt in het Europese koloniale systeem. Volkeren die onder het juk van de Europese koloniale macht meevochten in de geallieerde legers tegen Japan en Duitsland keerden zich na de overwinning tegen hun eeuwenlange heersers. Zij vochten voor de vrijheid en eisten dat grote goed voor zichzelf op. Het heeft in sommige gevallen tientallen jaren geduurd voordat de Europese democratische mogendheden, die kolonien hadden niet niet democratisch werden bestuurd, zwichten voor de vrijheidsstrijd. Nederland is een bijzonder tragisch en voor mij onbegrijpelijk voorbeeld. Na vijf jaar Duitse bezetting werd het land door de Amerikanen en Canadezen bevrijd. Kort daarna stuurde Nederland meer dan honderdduizend soldaten naar Nederlandse Indië om die winstgevende kolonie te behouden tegen de opstandige Indonesiërs.

Nederland was toen niet rijp om de vrijheidsgedachte waar ze tijdens de Duitse bezetting voor streden te delen. Hetzelfde geldt voor Frankrijk. In 1962 zwichtte Frankrijk na een zeer gewelddadige oorlog waarbij meer dan een miljoen Algerijnen het leven verloren voor de kracht van de Algerijnse revolutie.

De Franse president Charles de Gaulle maakte een einde aan de honderdjarige Franse obsessie dat Algerije een onafscheidelijk deel is van het Franse moederland. Ternauwernood ontsnapte Frankrijk aan een burgeroorlog in de dagen na het besluit van De Gaulle de Algerijnse onafhankelijkheid te erkennen.

Lastig te begrijpen

Het is een lastige opgave om ‘terug te denken.’ Wat ging er om in de geesten van Nederlanders en Fransen na 1945? Waarom konden ze de zich aandienende nieuwe wereldorde niet begrijpen? Was het, door hun lange koloniale geschiedenis, onmogelijk de vrijheidsgedachte te begrijpen van andere mensen dan zijzelf? Het heeft lang geduurd voordat koloniale macht moest wijken voor vrijheid.

Wat kan Israel anno 2022 hiervan leren? Was de in 1995 vermoorde Israelische premier Jitschak Rabin een soort Charles De Gaulle die inzag dat de gevolgen van voortdurende bezetting zich tegen Israel zouden keren? De moord op Rabin is ongetwijfeld een keerpunt in Israelische samenleving. Israel stond toen niet aan de rand van een burgeroorlog, maar wel zijn humanistische democratische waarden onder druk komen te staan. Zonder het verleden te willen verheerlijken was de moord op Rabin een afscheid van het ‘oude Israel.’

Algerije toen

Is de Algerijnse situatie te vergelijken met de bezetting en daaruit voortkomend Palestijns verzet/terreur? Wat is het verschil tussen een ideologische aanhanger van ‘L’Algérie Française’ en een gelovige of nationalistische Israeli die vasthoudt aan de ondeelbaarheid gedachte van Judea en Samaria en op grond daarvan Palestijnse vrijheid ontkent?

Er is één groot verschil: de Fransen koloniseerden Algerije, Joden keerden na tweeduizend jaar terug naar het door toedoen van de Romeinen, na onderlinge Joodse twisten, verloren gegaand Koninkrijk.

Dat maakt de discussie zo moeilijk. Hier staat de geschiedenis de ratio in de weg. Of die geschiedenis nu wordt bepaald door God of door de revisionistische Jabotinsky voor wie het volledige Britse mandaat over Palestina was voorbestemd voor de stichting van een Joodse staat, is irrelevant voor een rationele benadering van het Israëlisch-Palestijnse vraagstuk.

Democratische benadering

Israel zit aangaande een humanistische, democratische benadering van dit vraagstuk in de achterhoede van de geschiedenis. Evenals Frankrijk en Nederland toen, is Israel verwikkeld in een vanuit historisch perspectief koloniale oorlog hoewel het begrip ‘koloniaal’ door Israeli’s als onjuist, beledigend en zelfs antisemitisch wordt beschouwd. Want de ‘bezetting’ is toch het gevolg van de Arabische agressie in 1967 en dat heeft niets met kolonialisme te maken? Dat is het meest gehoorde argument tegen het gebruik van dit beladen historisch begrip.

Instabiel Midden-Oosten

Nederland en Frankrijk werden tijdens de koloniale oorlogen niet in hun bestaan bedreigd. Die oorlogen waren ver weg van het moederland. Israel daarentegen ligt in een instabiel Midden-Oosten en wordt wel in zijn bestaan bedreigd. Ook door een Palestijnse obsessie van godsdienstig en nationalistisch karakter van terugkeer en bevrijding van verloren land in 1948 en na 1967.

Dat is de achtergrond van de cyclus van aanhoudend geweld tussen Israel en Palestijnen. Israel is in militair opzicht de dominerende macht, zoals het Franse leger dat was in Algerije totdat president Charles De Gaulle Frankrijk ‘bevrijde van l’Algérie Française’.

Zou er nog een Israelische leider kunnen opstaan die tot de conclusie komt dat het een democratisch Israelische belang is tot een redelijke vrede oplossing met de Palestijnen te komen en bereid is daarvoor risico’s te nemen?

De tijd dringt. De cyclus van geweld houdt aan en versluiert de ratio.