Je wilt ze voor eeuwig bij je houden

Hoe vaker ik in de ogen kijk van Bertha en Gusti hoe meer ik van ze ga houden. Twee oma’s in rieten stoelen op een binnenplaatsje. Ze glimlachen naar de fotograaf en naar ons. Wijze, vooroorlogse dames met grijze krullen en statige kleding. De handen sereen gevouwen. Je wilt ze voor eeuwig bij je houden. 

Met groot gevoel voor detail beschrijft David Unger, de kleinzoon van Bertha, hoe het de dames verging. Niet goed. Hij kwam naar Groningen om de Stolpersteine-legging voor hen bij te wonen. Zelden las ik zo’n precies verslag van deze ceremonie. Unger gaat vervolgens naar Westerbork waar de dames verbleven voordat ze als 65- en 68-jarige voorgoed verdwenen in de donkerste nacht van de twintigste eeuw. 

Leert de mensheid ooit? We vragen het ons af, deze dagen meer dan ooit. 

Salomon Bouman doet een poging om de steeds weer oplaaiende ellende in ‘de gebieden’ te verklaren aan de hand van voorbeelden eerder in de geschiedenis. Hij kijkt naar de moeite die Frankrijk en Nederland hadden toen in hun koloniale rijken de vrijheidsstrijd uitbrak. Zijn deze zaken werkelijk met elkaar te vergelijken? Lees en reageer op het artikel van Salomon, De Vrijdagavond verwelkomt discussie (zolang het met argumenten gebeurt). 

Leren doen we ook in de uitleg (drasha of droosje) van Aviva Pels over Luria, de vermaarde rabbijn die in zijn sobere bestaan in Tzfat diepgaand nadacht over de menselijke ziel. Ook gaat Pels in op deze tijd, de periode van de Omertelling (49 dagen van Pesach tot aan Sjavoe’ot) waarin leren en inkeer sowieso centraal staan. 

Onze Prof Zelmanovitch ontmoet zijn oude vriend Leibel met wie hij jarenlang leerde op een jesjiewe in Antwerpen. Leibel is vroom gebleven, de professor koos voor een seculier bestaan als hals- en nekoncoloog in New York. Hoe vergaat het de vrienden als ze elkaar weer zien? 

Chen Peiper kan als geen ander een verhaal vertellen in glas. Deze keer over de corona-epidemie, een beeldend verhaal dat zo sterk is dat het werd uitgekozen voor de Biënnale van Venetië – ik zie ernaar uit het zelf te bekijken.  

een vredige en leerzame sjabbat gewenst

cover: collage op basis van schilderij van Eva Elbaum