In de jaren vijftig was er nauwelijks aandacht voor de Jodenvervolging, niet maatschappelijk, niet bij herdenkingen en niet in het collectief bewustzijn. Joden herdachten hun slachtoffers in eigen kring en richtten hun eigen monumenten op. Pas vanaf de jaren zestig drong het besef langzaam door hoe groot de catastrofe was geweest die de Joden was aangedaan en hoe uitzonderlijk de Jodenvervolging was geweest binnen de geschiedenis van de Tweede wereldoorlog.
Langzaam kwam daar meer aandacht voor, in onderzoek, literatuur, film en bij herdenkingen. Die verschuiving zou tot gevolg hebben dat de moord op de Joden juist de meest centrale gebeurtenis zou worden in hoe wij nu naar de oorlog kijken. En misschien wel tot de meest centrale gebeurtenis van de twintigste eeuw. Vanaf het jaar 2000 begon de Sjoa die positie in te nemen en dat is nog steeds zo.
Dat had zijn weerslag op het herdenken. Waar de Jodenvervolgingen en de Joodse slachtoffers vanaf de jaren zestig steeds meer genoemd werden bij officiële herdenkingen, zijn we vanaf 2000 de Joodse slachtoffers steeds individueler gaan herdenken. Dus niet alleen kransleggingen bij monumenten maar namen noemen van slachtoffers, persoonlijke geschiedenissen delen, het Joods digitaal monument, of het leggen van struikelstenen met de namen en sterfdata van vermoorde personen.
Open Joodse Huizen | Huizen van verzet
Een van die individuele herdenkingsprojecten is Open Joodse Huizen | Huizen van Verzet: een herdenkingsprogramma van het Joods Cultureel Kwartier naar een idee van Denise Citroen. In dit project worden op locatie verhalen verteld over de levens van Joden en verzetsmensen. Op locatie wil zeggen in de huizen of gebouwen waar deze mensen woonden, werkten, leefden, onderdoken of verzet boden. En die verhalen belichten niet alleen oorlog, moord en verzet maar juist ook het leven voor de oorlog. Zodat duidelijk wordt dat het om gewone mensen gaat, zoals jij en ik. Mensen die een leven hadden voordat ze werden vermoord om wie ze waren of voor het verzet dat zij pleegden. Mensen die woonden en werkten in buurten en huizen waar we nog steeds in wonen. Ook de nasleep van de oorlog en doorwerking op volgende generaties komen aan bod. Tijdens de bijeenkomsten vindt er interactie plaats met het aanwezige publiek om ruimte te geven aan de vragen en emoties die de verhalen oproepen.
Open Joodse Huizen | Huizen van Verzet begon in 2012 in Amsterdam. Vanaf daar verspreidde het project zich over het hele land. De afgelopen twee jaar waren de bijeenkomsten niet fysiek maar online.
Programma 2022
Om de online fans te blijven bedienen is er dit jaar op de avond van 3 mei een livestream: een talkshow waarin drie verhalen aan bod komen, geleid door Hanneke Groenteman.
En eindelijk weer fysieke bijeenkomsten in zestien steden waaronder Zaanstad, Utrecht, Wageningen, Elburg en Leeuwarden tussen 30 april en 5 mei.
Hier is het hele programma te vinden
Met medewerking van Maarten-Jan Vos.
Cover: woningen op het Waterlooplein
Geef als eerste een reactie