Bloesem in de maand Nisan, zelden krijgen we een stuk binnen dat klopt met wat je om je heen ziet. Actueler kan bijna niet. En ook nog zo joods als wat. Want de zegening voor de bomen die in bloei staan, stamt al uit onze Perzische periode: de birkat ha-Ilanot (zegening voor de bomen) stamt uit de Babylonische Talmoed, tractaat Brachot 43b zo vertelde Aviva Pels me, de auteur van Even een boompje opzetten…
Bloei verwijst naar voorjaar, naar hoop, naar licht en kleur. Wellicht daarom ontvingen we meer dan anders stukken over kunst en cultuur. De rijke joodse cultuur komt aan bod in de bespreking van de fototentoonstelling in het Joods Museum. Uit ‘Eigen Collectie’ zoals de show heet, en zie, een van de belangrijkste naoorlogse fotografen die daar ruim is vertegenwoordigd Pauline Prior schrijft er zelf over in De Vrijdagavond.
Volop joods leven is er nu, in deze Pesachperiode, zo ervoer Ruben Vis in zijn sjoeltje waar een goed bezochte matzelunch werd gehouden. Hij memoreert de lezing van The Economist journalist Matt Steinglass aldaar en ja, dat klinkt indrukwekkend.
Salomon Bouman viert Pesach in Israel. Een lange vakantie, maar hij blijft schrijven. Gelukkig maar, want dit keer gaat zijn verhaal over actuele kunst. In Tel Aviv, zo ziet Bouman, wordt er volop kunst gemaakt en staat men in de rij bij de musea, ondanks de angst voor terreur die helaas weer zijn akelige kop opsteekt.
Verwijzing naar ‘de’ oorlog in ons land vinden we in het verslag dat Maria Cuartas uitbrengt over de inwijding van de Henriëtte Pimentelbrug. Het verhaal over deze moedige joodse vrouw waar zovelen hun leven aan te danken hebben, las ik ademloos want kennis ontbrak me in deze. Eindelijk zijn er boeken over haar verschenen en wordt deze fantastische joodse verzetsvrouw geëerd met een brug op een mooie plek in wat eens ‘Klein-Jeruzalem’ was.
Het tweede deel van mijn verhaal over de grafica Fré Cohen gaat over de, wat ik haar Joodse Jaren noem. In die periode maakte zij schetsen over de joodse buurten van Amsterdam. De stad die zij, onze oudste lezers zullen het al hebben begrepen, Klein-Jeruzalem noemde. Daarnaast ontwierp Cohen boekomslagen en affiches voor joodse organisaties. Zo ook voor het comité dat Duits-Joodse vluchtelingen opving waar zij vanaf het begin bij betrokken was. Dus jazeker ook Fré Cohen was een verzetsstrijdster. En ook naar haar werd een brug vernoemd in Amsterdam (in 2016) in de wat anonieme Zaaiersstraat (waar Fré kort woonde) in Betondorp. Maar toch, joodse verzetsstrijdsters bestaan eindelijk.
Behoorden Jet Pimentel en Fré Cohen bij de vele joden die effectief verzet boden in de oorlog? Historicus Ben Braber deed lang onderzoek naar het Joodse verzet in het kader van het Jews saving Jews programma van Israels Bar-Ilan universiteit. Hij publiceerde onlangs zijn lijvige onderzoek in het Engels zodat de wetenschappelijke wereld ermee verder kan. Voor onze krant vertelt Braber in zijn eigen taal erover in Joden in het verzet. Een longread, maar wie wil niet weten hoe Joden in de oorlogsjaren duizenden levens redden? Het Joodse verzet was meestal spontaan en zelden goed georganiseerd, zo stelt Braber. Behalve het verzet vanuit de directiekamer van de creche van Jet, dat was toch een wonderbaarlijk moedige en puik georganiseerde reddingsoperatie van honderden kinderen.
tijd van bezinning
De maand Nisan kan als een nieuw begin worden beschouwd, zo schrijft Aviva Pels in haar verhaal over de bloeiende bloesem. Een nieuw begin en gelijktijdig een tijd van bezinning, want de omertijd is begonnen. Zeven weken lang duurt het ofwel 49 dagen vanaf de eerste dag Pesach (dit jaar 16 april) tot aan shavoe’ot (valt op 4 juni dit jaar). Bezinning en lekker eten gaan zelden samen. Wellicht dat we daarom acht dagen lang ongerezen brood eten (en het niet bij de matzes bij de seider laten). Voor mij is acht dagen ‘geen brood, pasta en pizza’ een zware opgave… Maar ik probeer ook bezinning een plek te geven. Zo volg ik de Omer Counting van een Amerikaanse vriendin die op het fameuze ‘smoelenboek’ een poëtische, interaktieve groep beheert.
Bezinning vinden we ook in de stukken waarin ‘de’ oorlog wordt verwerkt. Zoals in de triologie Leedvermaak van Judith Herzberg. Een nieuwe auteur, Karin Bek, verwelkomen we deze week met haar informatieve recensie over intergenerationele spanningen in joodse gezinnen. In een toneelvoorstelling die uur vijf uur duurt, echt waar. Vrees niet, in die vijf uur zitten twee ruime pauzes waarin gegeten kan worden. Die komen wij dus wel door. Ook tijdens de omer.
een goede laatste dag Pesach, sjabbat sjalom & een bezinningsvolle omer
Geef als eerste een reactie