Ex-Vroom en Ex-Vrij
Briefwisseling tussen twee Joodse vrouwen, de ene afkomstig uit de meest vrome wereld de ander uit een geassimileerd milieu.
Lieve Wanda,
Eerst iets moois: “Kijk lieve D-P, praten over geloof – zo taboe in Joods Nederland – daartoe inspireerde je me. En is dat niet juist het speelveld voor Vrijdenkers?” Groot hart. Dan een aantal correcties: de meeste mezoezot had ik jaren geleden al van de deurposten gehaald, omdat dat makkelijk ging. Die gouden kokers hadden een plakrand. Twee mezoezot waren met spijkers aan de deurposten van mijn slaapkamer en nog een slaapkamer vastgemaakt. Daarom heb ik ze een tijd nog laten hangen.
Je schrijft dat ik in mijn jeugd teleurgesteld moet zijn geweest toen ik merkte dat de mezoezot me niet beschermden tegen vreselijke gebeurtenissen. Dat ik waarschijnlijk wel in mezoezot geloofd moet hebben. Je schrijft ook: “Ach ja, lieverd, ik begrijp best dat je die mezoezot in een la stopt, en daarmee wegstopt in de ‘la van de geschiedenis’. Mocht je ooit je huisje toch weer willen inwijden, hoe je dat dan ook gaat doen, weet dan dat ik heb er nog eentje heb liggen.”
erin geramd
Nou nee: in mijn (redelijk vroege) jeugd geloofde ik al niet in bescherming door mezoezot, maar wel in de verplichting ervan. Hardnekkig erin geramd door middel van dogma’s en angstaanjagende verhalen uit de geschiedenis met consequenties. Bijvoorbeeld bloed op de deurposten voor de uittocht uit Egypte, want anders werden Joden niet door God gered. Ook de liefdevolle, culturele verplichting was groot – zichtbare loyaliteit aan ‘mijn mensen’ en ‘we zijn er nog’ na de Tweede Wereldoorlog.
Recentelijk zijn de laatste twee mezoezot in de la gestopt, niet om ze “weg te stoppen in de la der geschiedenis” (ik stop niks weg en geloof in volledige integratie van alle onderdelen van mezelf en het leven), maar omdat ze totaal geen meerwaarde hebben en ze bovendien een risico vormen voor mijn shared home hotel in het kader van antisemitisme. Waar vanuit mij volledige inclusiviteit geldt. Ik geloof niet dat ik dat faciliteer door eeuwenoude religieuze symbolen te tonen. Ik vind mezoezot in een la goed genoeg en hoef mijn huis niet meer in te wijden.
Het komt erop neer dat een mezoeza, chanoekia en meer van meerwaarde zou zijn als ik erom zou geven. Als ze iets moois in mijn leven zouden uitstralen en me zouden raken – als ik bijvoorbeeld vreugde en levenskracht zou voelen. Maar dat soort items zijn momenteel zo klein in mijn wereld en dat gebeurt simpelweg nu niet. Boven alles, als ik er een beter mens door zou worden. Maar ook dat gebeurt niet.
Dat geldt ook voor de mooie ideeën van rabbijn Kushner waar je over schrijft, of voor een gemeenschapsleven leiden. Ik kan me niet voorstellen dat ik dat ooit nog zal doen. Zou het?
ketterij
Kanttekening: in mijn jeugd zou Kushner als ketterij aangemerkt worden en zijn ideeën als gevaarlijke hersenspinsels. In mijn jeugd zouden gemeenschappen zoals Beit Ha’Chidush als niet Joods beschouwd worden; not the real deal. Het is gek hoezeer dat gevoel blijft (indoctrinatie, want goed versus fout en wij versus zij), terwijl ik het bijvoorbeeld geweldig vind hoe de post-Chassidisch transrabbijn Abby Stein bij Beit Ha’Chidush is uitgenodigd. Hell yes.
Wanda, ik heb behoefte aan een simpel en puur leven. Het is namelijk altijd onnodig gezeik bij ons. Mag ik dat zeggen? Ja, dat mag ik. Zijdelings hoor ik bijvoorbeeld over iets bij de PIG, al wil ik de details niet weten en in mijn cocon blijven. Het gaat nooit ergens over.
Ali Abdaal
Wat me nu nog raakt, zijn die (wetenschappelijke) prachtbreinen in de wereld – waar we al over gesproken hebben. Ik noem een nieuw voorbeeld: Ali Abdaal (whoei, zou het mogen gezien zijn roots? Grrr.), YouTuber, trainer, ex-dokter en een inspiratie. Opmerkingen zoals of het zou mogen, maak ik steeds om een spiegel voor te houden. Voor wie de schoen past.
Rabbijnen zijn nooit mijn eerste voorbeelden, ook als ze ‘cool’ zijn. Ik zoek hun werken niet op, omdat de wijsheid van een aards en rationeel leven leiden totaal onderschat wordt. Het gaat namelijk om de juiste proporties met alles. Voorbeeld: de Kabbala kan tot grote inzichten en persoonlijke doorbraken leiden, maar alle ellende alsmaar gedogen want ‘tikoen olam’ (beproevingen en de wereld heel maken), is gewoon BS, in een illusie leven en een slappe boel – lees: laf. In het bedrijfsleven wordt wijsheid uit spiritualiteit en zingeving dan weer onderschat, evenals de waarde van persoonlijke verhalen die taboes doorbreken.
Zelfs alle werken die ik vanuit de psychologie, filosofie en spiritualiteit sinds 2012 bestudeerd heb, heb ik nu volledig losgelaten Wanda. Het is tijd voor mijn eigen stem. Ik hoef nu niet naar iets buiten mezelf te zoeken. Ik hoef nu geen content van anderen te consumeren. Ik keer juist naar binnen en luister naar mezelf. Ik ben mijn eigen super woman en wonderbaarlijke Chief Spiritual Officer.
Toen ik biologisch kinderloos raakte en in de ergste existentiële crisis van mijn mensenbestaan terecht kwam, had ik al die werken en troost van anderen juist hard nodig, inclusief priesters, goeroes en rabbijnen. Kon mij wat schelen waar ik de wijsheid vandaan haalde, als het maar werkte – sprookjes of werkelijkheid. De dames in wie ik mezelf kon herkennen, wonnen het echter keer op keer.
Marianne Williamson
Bijvoorbeeld Iyanla Vanzant, die zo’n beetje alle thema’s zelf doorworsteld heeft en in de donkere gemeenschap het werk met transgenerationele patronen doet, waar Joden zoveel baat bij zouden hebben… Of Marianne Williamson (‘mijn mensen’), die een wereld voor me opende naar A course in miracles; het enige werk dat me uiteindelijk na zes jaar in staat stelde om te kunnen vergeven. Als ik een soort rabbijn zou moeten aanwijzen en gedogen in mijn leven, dan Williamson.
Voordat ik biologisch kinderloos raakte, had ik een hele periode waarin ik ongelooflijk corporate en aards was – lees: succesvol. Daarvoor had ik een periode waarin ik nog met veel liefde, verplichting en gewenning vasthield aan het Joodse leven op mijn manier.
Over mijn eigen stem gesproken: die klonk goed door tijdens mijn TED talk op 1 december 2021, over hoe we gesloten gemeenschappen open kunnen breken en kinderen veilig kunnen houden. Een global talk met diverse call-to-actions en oplossingen die niet eerder in een TED talk zijn aangedragen – voor overheidsorganen, gesloten gemeenschappen en voor ons allemaal. Een talk waarin ik spreek over: to see the patterns is to see the solutions.
Het ging perfect. Geen zenuwen, omdat ik geboren ben voor dit werk. Belangrijker, omdat ik een stem geef aan iets van mijzelf en van zovelen – van generatie op generatie. Een stem aan meerdere mensen die nog in de orthodoxe wereld leven, maar tegen me zeggen: ik ben het volledig met je eens, alleen kan ik publiekelijk niets zeggen, vanwege ‘het systeem’ waar mijn naasten en ik aan vast zitten. Een stem aan al die mensen die met schadelijke traditionele praktijken te maken hebben gehad – bijvoorbeeld mijn oma en andere voorouders uit Noord-Afrika.
Als mijn oma nog had geleefd Wanda, had ze met een sterke en speelse uitdrukking op haar mooie gezicht in het Frans uitgeroepen hoe trots ze op me is en dat ik een superster ben. Et ben! Daar waar ik meer emotie toon als ik mijn Thaise bestelling via Thuisbezorgd aanneem, dan wanneer mijn ‘opa de opperrabijn’ overlijdt, mis ik mijn oma terwijl ik dit schrijf.
Ik ga je aan het eind van deze brief toch verrassen. Twee dagen voor mijn TED talk oefende ik bij een aantal geliefde mensen. Ook vertelde ik mijn vriendin Chantal Suissa-Runne over behoorlijke tegenslagen, terwijl ik niets gedaan heb om die te verdienen. Ik zei dat ik maar meditaties tegen het boze oog ben gaan doen, want baat het niet, dan schaadt het niet. Een placebo-effect is ook wat waard. En ik vroeg of ze een hamsa-ketting had.
Sinds een dag voor mijn TED talk draag ik de hamsa constant, zelfs wanneer ik douche (sorry Chantal). Tijdens mijn TED talk was die zichtbaar voor iedereen. Ik wil best geloven Wanda, alleen doe ik dat door in mezelf en mijn naasten te geloven.
Nu wil ik niet te vroeg juichen, maar de tegenslagen lijken op te houden, waar natuurlijk ook ‘gewone’ verklaringen voor zijn. En toch geeft de hamsa me rust op dit moment, zelfs een beetje het gevoel van bescherming. Waarschijnlijk komt dat doordat ik me gedragen voel. Mensen die me sterken. Of ik met de hamsa alles onderuit haal wat ik zojuist geschreven heb? Eén ding is zeker Wanda: ook Chantal is geen rabbijn, maar een vrouw met allemaal levenskwesties zoals andere vrouwen van deze tijd. Een vrouw die openstaat voor spiritualiteit en zingeving en die me raakt. De geheime formule van geen weerstand en inspiratie.
In mijn talk zeg ik:
If people want to step out of the shadows of their lives and turn their faces towards the sun, carry them.
Liefs,
Dina-Perla
