Een spannende Parasja deze week, Mikeets. Terwijl Joséf in Egypte in de gevangenis zit, is de bevrijding nabij. De Farao heeft namelijk twee verontrustende dromen die niemand kan verklaren. Nou ja, niemand… De opperschenker herinnert zich opeens dat er een Hebreeuwse jongeman in de gevangenis zit die hem indertijd een goed dromenuitleg consult gaf. Joséf wordt uit de gevangenis gehaald en geeft een overtuigende verklaring aan de twee dromen van de Farao die beide op hetzelfde wijzen: na een periode van overvloed van de afgelopen jaren zullen binnenkort zeven magere jaren met hongersnood aanbreken. Hij geeft ook een oplossing voor deze komende crisis: nu terwijl er nog overvloed is, moet men (op Keynesiaanse wijze), het koren gaan sparen en opslaan voor de tijden van schaarste.
Joséf wordt onderkoning van Egypte en trouwt met de dochter van Potifar. Twee zonen baart Osnat aan Joséf – Efrajim en Menasje. Het plan van de graanopslag werkt. Egypte komt met gemak door de jaren van hongersnood heen en de bevolking heeft te eten (ze moeten het graan wel kopen…) en Egypte verkoopt bovendien graan aan de omliggende landen
graan kopen
Door de hongersnood heeft ook de familie van Jakov en zijn zonen en hun gezinnen in Kenaän geen eten meer. De tien broers, Benjamin mag aanvankelijk niet mee van Jakov, gaan naar Egypte om daar graan te kopen. Zo komen Joséf tegen die ze niet herkennen, maar hij herkent hen meteen! In heen-en-weer gepraat (ze worden eerst van spionage beschuldigd door Joséf) en gereis wordt uiteindelijk ook Benjamin richting Egypte gebracht – de voorwaarde van Joséf om graan te kunnen kopen in Egypte. Zo is de reünie volmaakt en daar moet op gegeten en gedronken worden. Het verhaal heeft verrassende wendingen voor de broers. Eerst van spionage beschuldigd, veel vragen gesteld over hun familie en vader, vervolgens vinden ze het geld dat ze betaalden weer terug in hun rugzakken, en nu zitten ze weer aan tafel bij deze wispelturige man (Joséf) die hen ook nog cadeaus geeft.
Wanneer ze vertrekken naar huis worden ze achterna gejaagd door de mannen van Joséf. Ze zouden de mooie zilveren beker van de onderkoning gestolen hebben. Hun zakken worden doorzocht en ja hoor daar is de beker in de rugzak van Benjamin! Joséf had die eerst daar in laten stoppen door zijn bediendes. Verslagen keren de broers terug naar Joséf. Het einde parasja in een soort van cliffhanger…
droom van Farao
Dromen spelen dus een belangrijke rol in het leven en succes van Joséf. Hij verwerkelijkt zijn droom en wordt inderdaad een heel belangrijk persoon voor wie zijn broers zich letterlijk neerwerpen ter aarde. Maar, pas op. Ook de droom van Farao komt uit door Joséf – en die droom is veel omvattender dan die van Joséf zelf, want die omvat het gehele land Egypte en de toekomst daarvan. Want de droom van de Farao gaat ook over diens eigen positie en macht. Uiteindelijk weet hij de buitenlander Joséf te gebruiken om zijn eigen greep op Egypte te versterken. De Egyptenaren moeten het graan tijdens de schaarste kopen en krijgen geen staatssubsidie hierop. Maar, volgende week lezen we in de Parasja Wajigasj hoe de Egyptenaren al hun eigendommen kwijtraken – ook hun land – en een soort van lijfeigenen van de Farao/de Egyptische Staat worden. Dit is de voedingsbodem voor de latere haat tegen de Hebreeërs die weer door een nieuwe Farao wordt gebruikt om de aandacht af te leiden van de echte binnenlandse problemen. Een zondebok is altijd handig…
Het is dus soms oppassen geblazen met dromen – de Talmoed is ook enigszins ambigue over de waarde van dromen. Soms zijn ze onzin of zelfs schadelijk, in andere gevallen een soort van profetie en heilzaam. Wie hierin is geïnteresseerd, leze Tractaat Berachot van de Babylonische Talmoed, folio’s 55-57.
Ook in de moderne tijd hebben sommige mensen dromen die anderen inspireren en ook hier is het de kunst om de schadelijke ideeën van de heilzame te onderscheiden, om de zieners te onderscheiden van de valse profeten. Havdalla maken zal ik maar zeggen. De rabbijnen zeiden reeds: een wijze is beter dan een profeet…
Sjabbat sjalom en gut Chanoeka!
cover fotocollage door Primo Gill: “de transitie van vruchtbaar naar onvruchtbaar, net zoals in Josefs droom”.
Geef als eerste een reactie