Blijven zwijgen leidde uiteindelijk tot de slavernij in Egypte

In Wajesjev wordt de familiegeschiedenis van Josef en zijn broers geïntroduceerd. Een verhaal doordrenkt van rivaliteit en jaloezie. Aartsvader Jacob houdt nu eenmaal meer van zijn zoon Josef dan van zijn andere kinderen. Josef is zijn oogappel omdat hij hem kreeg toen hij al op leeftijd was, maar ook omdat Josef de eerstgeborene is van zijn grote liefde Rachel, de vrouw van wie hij het meeste hield. Al in de vierde zin van deze parasja lezen we dat de broers zich achtergesteld voelden ten opzichte van Josef en velo jachloe dabro lesjalom – wat Dasberg vertaald als “en ze hadden geen vriendelijk woord meer voor hem over”. Letterlijk is de vertaling: ‘ze konden hem niet spreken tot vrede’. Wat betekent dat?

gekleurde jas

Het feit dat Josef rondliep in de gekleurde jas die hij speciaal van zijn vader had gekregen herinnerde de broers constant aan het feit dat Josef de lieveling van hun vader was. Dit was hen een doorn in het oog. Waren de broers met Josef en hun vader Jacob in gesprek gegaan over hun negatieve gevoelens dan hadden ze hun woede en irritatie kunnen ventileren over de voorkeursbehandeling. Ze hadden kunnen uitleggen dat ze zich vernederd voelden: hun moeder Lea werd door Jacob al achtergesteld ten opzichte van Josef’s moeder Rachel en nu werd dit patroon doorgezet naar de volgende generatie. Op deze wijze had Josef wellicht begrip gehad voor zijn broers. Hij had zich bescheidener kunnen opstellen of op zijn minst rekening kunnen houden met hun gevoelens. Maar velo jachloe dabro lesjalom – ‘ze konden hem niet spreken tot vrede’.

open gesprek

Een gesprek met een ander klaart natuurlijk niet altijd de lucht. Je kan nog steeds conflicterende belangen hebben of misschien mag je de ander gewoon niet. Maar met een eerlijk en open gesprek laat je zien dat je wel openstaat voor andermans gevoelens en je probeert begrip op te brengen voor zijn of haar standpunt. Hoeveel problemen en oorlogen waren er niet voorkomen als we gewoon met elkaar in gesprek waren gegaan en eens door andermans bril hadden gekeken. Als we dit doortrekken naar het verhaal van Josef en zijn broers kunnen we concluderen dat een gesprek veel kan oplossen. Blijven zwijgen vergroot de haat en leidt tot wraak hetgeen gebeurde toen de broers hem in de put gooiden en verkochten als slaaf, wat uiteindelijk leidde tot de slavernij in Egypte.

kracht van woorden

Woorden doen niet altijd goed. Wie slecht spreekt over een ander kan veel schade berokkenen. We moeten ons dan ook altijd bewust zijn van de kracht die onze woorden met zich meebrengen. Maar slecht spreken is net zo schadelijk als slecht zwijgen. Als Josefs broers bereid waren geweest om open en eerlijk het gesprek aan te gaan dan hadden ze hem ‘tot vrede kunnen spreken’. Hoe moeilijk dit ook was geweest, het had hun vader veel verdriet kunnen besparen en het joodse volk de slavernij. Taal is de weg naar vrede.