Jaap Polak bescheiden activist

Jaap Polak

Het leven is de moeite waard om geleefd te worden. Ook als het ‘bonusjaren’ zijn, zoals Jacob (Jaap) Polak en zijn generatiegenoten het noemden. Onlangs overleed deze emeritushoogleraar verkeers- en vervoerseconomie en overtuigd sociaaldemocraat. Hij werd 88 jaar oud. 

Rechtvaardigheid, je inzetten voor de maatschappij, dat waren rode draden in zijn leven. Maar ook vormgeven aan de naoorlogse Joodse gemeenschap. Dus als er onvoldoende mannen waren om minjan te kunnen maken, bij sjoeldiensten of lewajot (begrafenissen), dan schoof hij aan. Niet uit religieuze motieven, maar om te helpen Joods leven mogelijk te maken. Samen met zijn zus kwam hij als wees uit de oorlog. En al groeiden zij op bij fijne pleegouders, dat verleden was nooit ver weg en gaf verplichtingen. In zijn ‘Joodse carrière’ had hij zitting in negentien besturen. Om dezelfde reden. Hij schreef het overzicht van de primaire en secundaire literatuur van Jacob Israël de Haan, monnikenwerk. Hij deed graag veel, maar bij voorkeur in stilte.

Internationaal georiënteerd

Israël was die andere stip op de kaart. Jaap Polak was kritisch betrokken bij het wel en wee van het land dat hij geboren had zien worden. De veilige haven voor een volk dat tot dan toe was overgeleverd aan de grillen van de overheden van de landen waar zij woonden. Een land waar hij naartoe wilde verhuizen om het op te bouwen. Hij had zijn emigratiepapieren klaar, maar toen ontmoette hij de vrouw met wie hij zou trouwen. Israël was niet haar droombestemming en ze bleven in Nederland. Vanuit Nederland bleef hij Israël trouw. Jarenlang was hij niet alleen lid, maar ook de aanjager van een clubje Joodse PvdA-ers die hun partijgenoten wezen op vooroordelen en dubbele maatstaven als het om Israël ging. 

Zijn internationale oriëntatie ging veel verder dan Israël. Vervoer en verkeer waren belangrijk voor de maatschappij. Niet alleen binnen de eigen landsgrenzen. Daarover dacht hij met collega’s van andere universiteiten in de Benelux. Met zijn studenten van de Universiteit van Groningen bezocht hij havens in China en India om te verkennen hoe het er daar aan toeging. Jarenlang verdiepte hij zich in vervoer voor gehandicapten. 

De Betuwelijn

De sociaaldemocratie sloot het beste aan bij zijn maatschappijvisie. Hij was goed bevriend met Arnold Heertje, met wie hij ideeën over de samenleving deelde waarin plaats was voor iedereen, waarin welvaart naast welzijn essentiële factoren zijn. Economie gaat ook over levensgeluk en vrije tijd, vonden ze. Beiden behoorden tot een groep economen die in het geweer kwamen tegen de verslavende focus op consumentisme en financiële groei. Zoals de aanleg van de Betuwelijn. Samen schreven ze een ingezonden brief in de Volkskrant en riepen toenmalig minister Netelenbos op van dit plan af te zien. Ze bestempelden het als een geldverslindend project dat te veel schade deed aan mens en natuur. 

Arnold Heertje overleed april 2020. Jaap Polak 30 augustus 2021. De Nederlands-Joodse gemeenschap is een wetenschapper armer, erudiet, integer en bescheiden. Een verhalenverteller en één van de getuigen van het vooroorlogs jodendom in Nederland. 

7 Comments

  1. Een mooie weergave van de veelzijdigheid van Jaap Polak. De doordachte wetenschapper, de betrokken sociaaldemocraat, de behoeder van joods denken en erfgoed. Een woord dat ik wil onderstrepen is ‘integer’. In alles wat Jaap deed stond integriteit voorop. Ook zijn zoon Daniel benoemde en roemde bij de begrafenis zijn vader om diens integriteit. Dat maakte zijn vader uniek en ook na zijn overlijden een voorbeeld voor ons allemaal.

  2. Als er op iemand de term Reschaffen Mensch van toepassing was, dan was dat wel Jaap Polak. Joods Nederland zal hem node missen.

  3. Ik heb ook de eer gehad om Jaap Polak te kennen, ook was het maar in de laatste jaren. Tot de laatste weken van zijn leven had hij altijd iets te vertellen, en altijd vol enthousiasme en leergierigheid. Ik zal hem ook missen.

Geef een reactie

Uw e-mailadres wordt niet gepubliceerd.


*