Dewarim 28-9
“יקימך ה’ לו לעם קדוש כאשר נשבע לך כי תשמר את מצות ה’ אלייך והלכת בדרכיו”
‘De Eeuwige zal je de plaats geven van een aan Hem gewijd volk, zoals Hij je dat onder ede beloofd heeft indien je je stipt aan Zijn geboden zult houden en volgens Zijn richtlijnen zult gaan’ (vertaling Dasberg)
De Duitse rabbijn Samson Raphael Hirsch (1808-1888) verklaart deze pasoek met een oproep aan de joden een moreel ijkpunt voor de wereld te zijn, aan de hand van de Torah…
Hij was een kind van zijn tijd. De joden hadden na Napoleon burgerrechten verworven. Daarmee kwamen nieuwe vrijheden, die individuele joden én gemeenschappen voor ingrijpende keuzes stelden: leven wij als Duitsers, van joodse afkomst (assimilatie);
vernieuwen wij onze religie radicaal zodat deze acceptabel wordt in de ogen van onze samenleving en wij als joden een verlicht godsdienstig leven kunnen leiden (een krachtige impuls voor de de joodse Reform-beweging) of bewaren wij de Orthodoxie tegen elke prijs en blijven wij trouw aan de oude traditie?
Hirsch en zijn medestander Hildesheimer en opvolger Breuer bevochten de Reform-beweging maar wijzigden toch wel enigszins de kooers van wat wij nu de ultra-orthodoxie zouden noemen. ‘Torah-im-Derech-Eretz.’
De Torah kennis verwerven met de benodigde seculiere kennis van de ‘buitenwereld’.
Het is die buitenwereld, die Hirsch een waardig en edel beeld wil geven van het joodse volk aan de rest van de wereld, zich ver houden van ‘lage en vulgaire zaken’, maar voortdurend de hoge morele standaard nastreven en als voorbeeld stellen. ( …’ een Tefillin-dragend volk…’ citeert hij.)
Ooit miste ik een vliegtuig naar Tel Aviv bij het overstappen in Frankfurt. (Ik ben heel goed in het missen van vluchten, en al helemaal als er op de betreffende luchthaven mooie tassen en cosmetica worden verkocht. Frankfurt had een complete Sisley winkel….ik was betoverd!)
Toen ik bij de balie kwam en begreep dat ‘mijn’ vlucht al bijna in Israël was, kreeg ik zomaar een gouden kans toegeworpen… Had mijn grootvader me niet de dichtregels van Heinrich Heine ingeprent? Ik nam een taxi naar het stadscentrum en vond al snel het Jüdisches Museum Frankfurt. Niet alleen werd hier een bijzonder mooie filmische weergave getoond over de overlevenden die na 1945 Palestina trachten te bereiken….er was zelfs een zaaltje gewijd aan de stichters van de Neo-Orthodoxie, zoals Rabbiner Hirsch. (Niet te verwarren met Modern Orthodox.)
Later zat ik aan de rivier de Main en bedacht dat hoe vreselijk veel de Nazi’s verwoest hebben, ik toch een plek in mijn hart zou hebben voor de rijke Duits-Joodse geschiedenis.
Terug naar de pasoek in Ki Tawo. Hier wordt een deal voorgesteld: Om de plaats die God voor het joodse volk heeft gereserveerd te verwerven, is het wel de bedoeling de gebruiksaanwijzing te volgen…en dat vergt: studie, een prioriteit geven aan mitswot, allerlei menselijke neigingen weerstaan.
Met andere woorden: het is niet gratis. En zijn we juist niet dol op gratis dingen? Mazzeltjes in de uitverkoop?
Maar voor niets… gaat de zon op… Ten eerste verklaart God, dat hij de belofte onder ede heeft afgelegd…waren de engelen de getuigen?
En dan, als de intentie en de inzet er is, zal dat iets brengen, dat niet direct fysiek voorstelbaar is. Met het bewust uitvoeren van elke mitswa (Tora-voorschrift) betalen we de prijs van moeite, inspanning, twijfel… (is dit eigenlijk wel echt van belang??). Het kost tijd, geld, (tsedaka) en energie…(alleen al de voorbereidingen voor de Chagim, de Hoge Feestdagen!)
Wat we ervoor ‘terugkrijgen’ is niet geheel onzichtbaar en ongrijpbaar : ‘true love is pure dedication’…een ieder verbindt zich als jood met de gemeenschap, een traditie met schoonheid en ethiek en de mogelijkheid te groeien in joodse kennis door studie, toewijding en plaats maken voor de Tora in een heel volle, drukke agenda met prioriteiten. Maar deze ‘kosten’ in zichzelf kunnen verrijkend zijn.
magnifiek, heb weer een beetje ‘vonk’ gevoeld tijdens het lezen (en niet alleen bij het sisley winkel deel..)