Schrik niet, maar deze week wil ik u toch echt om hulp vragen. Ik wil mijn lezers hier en elders (dus zegt het voort!) bij mijn onderzoek betrekken. Of liever: bij allebei mijn onderzoeksprojecten, Zeeburg én De Mokumse Geniza.
In een van mijn eerdere stukjes in De Vrijdagavond heb ik al verteld over het werk aan een plattegrond van de oude Joodse begraafplaats Zeeburg, waarop alle “stenen huisjes” te vinden zouden moeten zijn. Ondertussen droom ik er al van om op basis daarvan het terrein weer “leesbaar” te maken. Maar dan moet de puzzel wel zo compleet mogelijk zijn: naar schatting meer dan 10.000 stukjes. Tot nu toe heb ik mij daarbij op drie bronnen gebaseerd:
- de formulieren met verlof tot begraven (te vinden in het Stadsarchief)
- de goedgekeurde grafschriften (ook daar bewaard)
- de zerken die – soms met veel moeite – zichtbaar worden gemaakt op de plek zelf
Nu is het bijzonder spijtig, maar geen van die bronnen is volledig bewaard gebleven. De tijd, de natuur en de grote verwoesting hebben daar gaten in geslagen.
Gelukkig komt hierbij mijn andere activiteit, De Mokumse Geniza, te hulp. Onder de boeken in die collectie heb ik er een aantal ontdekt, waarin de plek van het graf van enkele familieleden is genoteerd:
Vroeger was het voor veel mensen gebruikelijk om de belangrijke momenten van leven en dood vast te leggen in een van de gebedenboeken, die zij in huis hadden. Huwelijken en geboorten vind je vooral in de zogenaamde ‘bruidstefilles’ en overlijdensdata – jaartijden! – vooral in de boekjes met gebeden voor het bezoek aan de begraafplaatsen. Maar ik ben ze zelfs in een hagada tegengekomen:
Dit rijtje namen staat in de hagada van Hartog de Vries (1881-1943), de laatste beheerder van de begraafplaats Zeeburg. De coördinaten van het graf van zijn vader, Carel de Vries (1840-1907), waren niet uit andere bronnen bekend. Dankzij deze bij zondere vondst kon ik een stukje aan mijn puzzel toevoegen èn heb ik de locatie van zijn graf kunnen bepalen en daar ter plekke de matseiwe vanonder de brandnetels en bramen tevoorschijn kunnen halen. Uit andere lijstjes kwamen nog een paar tot dan toe onbekende gegevens naar boven.
Nu bent u aan de beurt! Zou u voor mij eens in uw boekenkast of in die doos op zolder willen kijken? En zou u mij dan foto’s willen sturen van het soort familiekroniekjes in de dop, die u voor- of achterin op de schutbladen van oude gebedenboeken hebt gevonden? U kunt contact met mij opnemen via de reacties onderaan dit bericht, maar – als u tenminste geen spamrobot bent – ook een mail sturen naar: mijn voornaam + het apenstaartje + apiciana.nl.
Alvast bedankt! (van Channa)
Heel benieuwd wat er op deze manier tevoorschijn komt uit de “grafregisters” in de boekenkasten…….