Einde van het tijdperk Netanjahoe?

Waarom heeft Naftali Bennett, leider van de rechtse Yamina-partij, Benjamin Netanjahoe als een baksteen laten vallen? Zijn zeven zetels in de Knesset waren voor Netanjahoe toch voldoende om aan het hoofd van Likoed (30 zetels) met steun van de Arabische Lijst van Mansur Abbas (4 zetels) een regering te vormen.

Ideologisch staat Bennett aanzienlijk dichter bij Netanjahoe dan bij de linksgeoriënteerde Yair Lapid van Yesh Atid (Er is Toekomst, 17 zetels) met wie hij op korte termijn een regering hoopt te kunnen vormen. Een regering waarin hij de eerste twee jaar als premier zal fungeren, afgewisseld door Lapid die het stokje volgens het rotatie-akkoord zal overnemen.

Bevriezing van de nederzettingenpolitiek is één van de belangrijkste paragrafen die in het regeringsprogramma zal worden opgenomen.

President Rivlin heeft zonder enige aarzeling Lapid tot kabinetsformateur benoemd om Israël uit het politieke moeras te leiden naar meer stabiliteit.

Natuurlijk zijn er persoonlijke tegenstellingen en andere overwegingen die Naftali Bennett tot een ‘overloper’ hebben gemaakt. Ik denk dat er op de achtergrond iets anders heeft gespeeld dan we via de media en beelden kunnen waarnemen.

Ik durf te beweren, zonder feitelijke aanwijzingen, dat Amerikaanse diplomaten druk op Bennett hebben uitgeoefend om het risico van ‘verrader’ te aanvaarden en daarmee een einde te maken aan het Netanjahoe-tijdperk.

Netanjahoe is onder president Joe Biden persona-non-grata in Washington geworden. Netanjahoe heeft twee maanden na zijn verkiezingszege op een telefoontje van de opvolger van Trump moeten wachten. Koeler kan het niet. President Biden heeft Netanjahoe buitenspel gezet bij de hervatte onderhandelingen met Iran over hernieuwing van het nucleaire akkoord. Hij was niet welkom in de Amerikaanse hoofdstad om zijn ernstige en niet ongefundeerde argumenten tegen herleving van dit akkoord kenbaar te maken. In plaats daarvan moest Netanjahoe zijn militaire chefs naar de Amerikaanse hoofdstad sturen om Israëls zaak te bepleiten.

Netanjahoe heeft zichzelf en Israël beschadigd toen hij ten tijde van het presidentschap van Barack Obama achter diens rug om diens politieke toenadering tot Iran aanviel tijdens een verenigde zitting van het Congres en de Senaat. Joe Biden was toen vicepresident en is Netanjahoe’s openlijke interventie in de Amerikaanse politiek niet vergeten. Netanjahoe waande zich oppermachtig, zonder in te zien dat hij zowel in politiek als diplomatiek opzicht blunderde. Steun aan Donald Trump tegen Joe Biden tijdens de Amerikaanse presidentsverkiezingen heeft de status van Netanjahoe in Washington onder president Biden ook ernstig geschaad. Het politieke kompas onder de nu regerende Democraten is duidelijk naar links – voor de stichting van een Palestijnse staat naast Israël – omgeslagen, in strijd met de politiek van Netanjahoe.

Dit zijn enkele van de redenen waarom ik vermoed dat Amerikaanse diplomaten Bennett hebben beïnvloed om in naam van Israëls strategische belangen (relaties met Biden) Netanjahoe de rug toe te keren.

Ook zou Bennett gevoelig kunnen zijn voor de klimaatwijziging ten aanzien van Israël in de grote Amerikaanse Joodse gemeenschap.

De invloed van J-Street – de voor een Palestijnse staat naast Israël strijdende Joodse lobby – op de Amerikaanse politiek is de afgelopen jaren toegenomen. J-Street is uit de schaduw gekomen van AIPAC, de rijke Joodse lobby, die vanaf 1967 in Washington met groot succes pal heeft gestaan voor Israëls belangen, met de blinddoek op. AIPAC heeft zich nooit uitgesproken voor de stichting van een Palestijnse staat.

‘Het kan verkeren’ zei Bredero. Zo is het.

Israël gaat, met het einde van het Netanjahoe-tijdperk in zicht, een nieuwe fase in haar bestaan in. Een fase die wordt gekenmerkt door de cruciale rol van Arabische partijen in het sterk verdeelde politieke speelveld, waarin zij op de wip komen te zitten.

Netanjahoe stapte, terwille van de macht, over zijn anti-Arabische schaduw heen en lonkte naar de vier zetels van de Islamitische Ra’am om een regering te kunnen vormen. Mansour Abbas, de leider van deze partij, koos er echter voor een regering onder Lapid en Bennett te steunen.