Sigaren uit Dieren

Toen ik het boek ‘Sigaren uit Dieren’ net had aangeschaft en het achteloos op mijn bureau had laten liggen, hoorde ik op een ochtend een kreet van ontzetting van mijn huisgenoot. Hij kon zich niet voorstellen dat je sigaren uit Dieren kon maken.

Ik ben geboren en getogen in het Gelderse Dieren. In de straat waar ik opgroeide werd ruim tien jaar geleden de Sjoel opnieuw ingewijd en vierde ik in mei 2010 mijn choepa. In dit verder weinig bijzondere dorp ben ik altijd nieuwsgierig gebleven naar de familiegeschiedenis. Ik kon de verleiding dan ook niet weerstaan ‘Sigaren uit Dieren’ door te bladeren. En wat bleek? De gebroeders Salomon en Louis Levie runden vanaf 1912 de HOLLAND HAVANA COMPANY LIMITED. Salomon en Louis waren de zonen van Simon Levie, slager te Dieren.

Rechterfoto: de gebroeders Levie in 1912. Links zittend Louis, liggend Salomon en rechts zittend neef Salomon, mijn grootvader.

De broer van deze Simon was Jacob Levie, mijn overgrootvader. Het verhaal gaat dat Jacob niet tegen bloed kon en daarom een kledingzaak begon, De Magneet, die begin zeventiger jaren door mijn vader werd verkocht omdat ik een andere toekomst voor ogen had.

De verhalen over de sigarenindustrie in Dieren zijn helaas wat mager. Schrijver vond zijn informatie vooral in aangevraagde vergunningen en opgetekende discussies over ontslagen werknemers. Wel is het leuk te vermelden welke merknamen de broers registreerden, Edison (1917), Mild Havana (1920), Charlie Chaplin (1921) en Louis Couperus (1923). Laatstgenoemde had een huis in De Steeg, vlakbij Dieren.

De sigarenfabriek kende goede en slechte tijden, een hoogtepunt was een opdracht vanuit Spanje voor het vervaardigen van senoritas, een kruising tussen sigaar en sigaret. In 1926 verliet Louis de Company en zette Salomon de zaak alleen voort. Vier maanden later moest hij echter 20 mensen ontslaan, de beste jaren waren voorbij. Louis ging verder als groothandelaar in sigaren, sigaretten en tabak.

In het boek staat een email-bord van de groothandel afgebeeld. Ik wist waar Louis gewoond had en besloot daar eens te gaan kijken of het bord nog te zien was. En ja hoor, het bord hing 40 jaar na de oorlog nog gewoon op het schuurtje achter het huis. Na overleg met de toenmalige bewoners mocht ik het bord er afhalen en meenemen.

Over de band tussen Joden en sigaren, behalve dan bij Monica Lewinsky, had ik niet eerder gehoord. Zelf ben ik inmiddels al lang gestopt met roken, maar deze familiegeschiedenis maakt dat ik de tabak toch een beetje met mij mee blijf dragen.

Salomon werd gedeporteerd en vermoord, Louis overleed in Tröbitz in mei 1945, Salomon, mijn grootvader, werd bevrijd in Westerbork.